Αγροοικολογία: Η μετάβαση προς βιώσιμη, φιλική για το κλίμα και τα οικοσυστήματα γεωργία και συστήματα τροφίμων
Η αγροοικολογία, μια ολιστική προσέγγιση η οποία υποστηρίζει τη βιώσιμη γεωργική παραγωγή, ενώ παράλληλα μεριμνά για την ορθή διαχείριση του περιβάλλοντος, βασίζεται στις υπηρεσίες της φύσης και των οικοσυστημάτων, αυξάνοντας την ανθεκτικότητα και την ποικιλομορφία των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ενώ μπορεί να δώσει ώθηση για μια ολική μεταμόρφωση της γεωργίας και των συστημάτων τροφίμων. Η αγροοικολογία επηρεάζει μεγάλο φάσμα γεωργικών πρακτικών, από τις ποικιλίες που χρησιμοποιούνται έως τις πρακτικές διαχείρισης του εδάφους και τις στρατηγικές διαφοροποίησης των καλλιεργειών, την ενσωμάτωση σε αλυσίδες αξίας καθώς και τα επιχειρηματικά μοντέλα τα οποία μπορούν να υποστηρίξουν τοπικά προσαρμοσμένες πρακτικές και να παρέχουν περισσότερες ευκαιρίες στην αγορά για τους γεωργούς και τους καταναλωτές. Παραδείγματα γεωργικών πρακτικών που εφαρμόζουν αρχές της αγροοικολογίας είναι η βιολογική καλλιέργεια, η αγροδασοπονία και η πολυκαλλιέργεια. Η αγροοικολογία μπορεί να καταστεί θεμελιώδες εργαλείο για την ΕΕ στις προσπάθειές της να προάγει έναν βιώσιμο γεωργικό τομέα ο οποίος να σέβεται τα όρια του πλανήτη και είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας, τόσο όσον αφορά τον βιώσιμο και υγιεινό τρόπο διατροφής όσο και για ζητήματα σχετικά με το περιβάλλον και το κλίμα τα οποία σχετίζονται με την πρωτογενή παραγωγή. Η έρευνα και η καινοτομία σε αυτόν τον τομέα δημιουργούν νέες ευκαιρίες στα συστήματα καλλιέργειας, καθιστώντας δυνατή τη χρήση υπηρεσιών οικοσυστήματος ώστε να επωφελούνται από τα βιώσιμα και ανθεκτικά συστήματα χρήσης γης χωρίς να διακυβεύεται ο επικερδής χαρακτήρας της γεωργικής δραστηριότητας. Η αγροοικολογία έχει προσδιοριστεί ως μια πρακτική η οποία μπορεί να λάβει στήριξη από τα οικολογικά προγράμματα του πρώτου πυλώνα τής κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ). Επίσης, έχει ξεχωρίσει ως μία από τις γεωργικές πρακτικές οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των σχετικών στρατηγικών της «από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τις στρατηγικές για τη βιοποικιλότητα. Η ΕΕ, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ορίζων 2020», έχει χρηματοδοτήσει αρκετά ερευνητικά έργα, που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να δώσουν ώθηση στην αγροοικολογική έρευνα. Αυτά τα έργα συμβάλλουν στην κατανόηση της πρακτικής εφαρμογής των οικολογικών γεωργικών πρακτικών με χαμηλές εισροές, καθώς και των οφελών τους για το περιβάλλον, το κλίμα και την κοινωνία. Αυτή η πρόοδος θα ενισχυθεί περαιτέρω με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», στο πλαίσιο του οποίου η Επιτροπή έχει προτείνει μια ενδεχόμενη ευρωπαϊκή σύμπραξη για την «Accelerating farming systems transition: agroecology living labs and research infrastructures» («Επιτάχυνση της μετάβασης των γεωργικών συστημάτων: "ζωντανά εργαστήρια" και ερευνητικές υποδομές αγροοικολογίας»). Αν τελικά ευοδωθεί αυτή η ενδεχόμενη σύμπραξη, ο απώτερος στόχος της θα είναι να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρει η αγροοικολογία και η τοπική καινοτομία για την επιτάχυνση της μετάβασης σε γεωργικά συστήματα στην Ευρώπη που να είναι βιώσιμα και φιλικά προς το κλίμα και τα οικοσυστήματα. Αυτή η δέσμη αποτελεσμάτων CORDIS για την αγροοικολογία, πέρα από το ενημερώνει ποιες θα είναι οι επερχόμενες ερευνητικές και καινοτόμες δράσεις και να συμβάλλει στη δημιουργία συνεργιών μεταξύ έργων του προγράμματος «Ορίζων 2020» και της ενδεχόμενης ευρωπαϊκής σύμπραξης για την αγροοικολογία, έχει ως στόχο να δώσει ώθηση σε καίριες τρέχουσες διαδικασίες, όπως τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ, στην οποία μπορεί να παράσχει χρήσιμες γνώσεις για την εκπόνηση και αξιολόγηση των στρατηγικών σχεδίων ΚΓΠ και τον σχεδιασμό οικολογικών προγραμμάτων. Επιπλέον, η ΕΕ πρόσφατα ενέκρινε το νέο σχέδιο δράσης της για την ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής, για το οποίο η έρευνα στον τομέα της αγροοικολογίας θα αποτελέσει σημαντική στρατηγική διευκόλυνση. Τέλος, η δέσμη αποτελεσμάτων επιδιώκει να κινητοποιήσει φορείς να συνεργαστούν ώστε να αναβαθμιστεί αυτός ο πολλά υποσχόμενος τομέας έρευνας προβάλλοντας όσα έχουν ήδη γίνει από την έρευνα και τις δράσεις καινοτομίας που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Τα έργα που παρουσιάζονται σε αυτήν τη δέσμη αποτελεσμάτων αποτελούν παραδείγματα του ευρέως φάσματος των δραστηριοτήτων έρευνας και καινοτομίας που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, και τους διάφορους τρόπους με τους οποίους η αγροοικολογία μπορεί να στηρίξει τη βιώσιμη γεωργία και την περιβαλλοντική προστασία. Τα έργα DIVERSify, Diverfarming και DiverIMPACTS δείχνουν όλα τον τρόπο με τον οποίον αν αυξηθεί η διαφοροποίηση των καλλιεργειών στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, αυτό θα παρέχει μεγαλύτερη οικονομική και επισιτιστική ασφάλεια, μεγαλύτερη προστασία κατά των παράσιτων, μεγαλύτερη βιοποικιλότητα και πιο βιώσιμη παραγωγή σε σύγκριση με τις καλλιέργειες βραχείας αμειψισποράς και τις μονοκαλλιέργειες. Η αυξανόμενη ζήτηση της Ευρώπης για όσπρια, και ο ρόλος της καλλιέργειας οσπρίων στη διαφοροποιημένη και τη βιολογική γεωργία εξετάζονται στο πλαίσιο έργων, μεταξύ άλλων των TRUE, LEGVALUE και Legumes Translated. Η ανάγκη για αυξανόμενη πρόσβαση σε βιολογικές ζωοτροφές και σπόρους συνιστούν το επίκεντρο του έργου OK-Net EcoFeed και του έργου LIVESEED. Και η έρευνα που έχει διενεργηθεί στο πλαίσιο του έργου LIFT και του έργου UNISECO καθώς και από έργα που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του CORE Organic Cofund καταδεικνύει τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι γεωργοί, ο κλάδος και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να προωθήσουν την επέκταση και ανάπτυξη της αγροοικολογικής γεωργίας.