Πώς οι συνεργατικές καλλιέργειες μπορούν να ενισχύσουν την αειφόρο γεωργία
Η αύξηση του πληθυσμού συνεπάγεται περισσότερα στόματα που πρέπει να τραφούν, γεγονός που απαιτεί την αύξηση της γεωργικής παραγωγικότητας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, ο παγκόσμιος πληθυσμός μπορεί να φτάσει περίπου τα 9,7 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050. Για να τραφούν αυτοί οι άνθρωποι η γεωργική παραγωγή πρέπει να αυξηθεί κατά 60 %. Δεν πρόκειται απλώς για ένα ζήτημα παραγωγής περισσότερων τροφίμων. «Καταρχάς, υπάρχει το ζήτημα του πώς η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τις καλλιέργειες και τις καλλιεργητικές περιόδους τα επόμενα χρόνια,» δηλώνει η Alison Karley, ερευνήτρια αγροοικολογίας στο Ινστιτούτο James Hutton. «Οι αγρότες πρέπει επίσης να αναπτύξουν νέους τρόπους ανάπτυξης περισσότερων καλλιεργειών πιο βιώσιμα, που σημαίνει λιγότερα λιπάσματα, λιγότερα φυτοφάρμακα και μεγαλύτερη επένδυση στη διαφοροποίηση των καλλιεργειών.» Παρόλο που αυτό μπορεί να ακούγεται σαν «επικίνδυνη αποστολή», ένα έργο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ υιοθετεί μια ομαδική προσέγγιση για την εξεύρεση μιας πιθανής λύσης. Μέσω του έργου DIVERSify (Designing InnoVative plant teams for Ecosystem Resilience and agricultural Sustainability), μια ομάδα διεθνών ερευνητών, γεωργών και άλλων ενδιαφερόμενων έχει αναπτύξει νέους τρόπους βελτιστοποίησης της παραγωγικότητας με τη χρήση ομάδων φυτών. «Αντί για τη φύτευση μονοκαλλιέργειας, η καλλιέργεια ομάδας φυτών είναι μια γεωργική προσέγγιση που προάγει τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών,» εξηγεί η κα Karley, που είναι συντονίστρια του έργου. «Ο στόχος μας ήταν να δείξουμε πώς η χρήση ενός μείγματος συμβατών καλλιεργειών όχι μόνο αυξάνει την παραγωγικότητα, αλλά μειώνει επίσης την ανάγκη για χημικά και υποστηρίζει μια πιο αειφόρο γεωργία.»
Τα οφέλη της ανάμειξης
Καταρχάς, οι ερευνητές εστίασαν τις προσπάθειές τους στην κατανόηση των ενδεχόμενων οφελών που θα μπορούσαν να προσφέρουν στη γεωργία οι ομάδες φυτών. Σε άμεση συνεργασία με αγρότες στην Ευρώπη και στην Αφρική, προσδιόρισαν βέλτιστες πρακτικές και προκλήσεις στην καλλιέργεια ομάδων φυτών, και δοκίμασαν μείγματα καλλιεργειών σε διαφορετικές τοποθεσίες. «Οι δοκιμές μας απέδειξαν ότι η ανάμειξη καταστέλλει τα αγριόχορτα, χρειάζονται λιγότερο λίπασμα, και πολλές φορές έχουν λιγότερα παράσιτα και ασθένειες, που συμβάλουν σε βελτίωση της παραγωγής σοδειών χωρίς την ανάγκη χημικών,» τονίζει η κα Karley. «Η ανάμειξη αυξάνει επίσης την ποικιλομορφία των οικοτόπων, παρέχοντας τους αναγκαίους πόρους για επικονιαστές και τους φυσικούς εχθρούς των παράσιτων, που είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία ενός αγροοικοσυστήματος.» Το έργο συμπέρανε επίσης ότι λόγω της πιο αποτελεσματικής χρήσης πόρων, οι ομάδες φυτών έχουν τη δυνατότητα να παράγουν μεγαλύτερη σοδειά συγκριτικά με τις μονοκαλλιέργειες.
Κάνοντας τη μετάβαση σε ομάδες φυτών
Παρά τα εν λόγω οφέλη, οι αλλαγές δεν είναι ποτέ εύκολες και οι ομάδες φυτών αντιπροσωπεύουν ένα πολύ διαφορετικό τρόπο καλλιέργειας. Για να βοηθήσουμε τους αγρότες να κατανοήσουν τα οφέλη και την αναγκαιότητα της μετάβασης σε ομάδες φυτών, το έργο ανέπτυξε διάφορα χρήσιμα εργαλεία. Για παράδειγμα, οι αγρότες μπορούν να αξιοποιήσουν το εργαλείο CropMIXER για την παροχή συμβουλών σχετικά με τους συνδυασμούς καλλιεργειών, τη διαχείριση και τις εισροές, και τον οδηγό InfoHub για περαιτέρω τεχνικές πληροφορίες. Το έργο έχει επίσης διευκολύνει ένα δίκτυο στο πλαίσιο του οποίου οι αγρότες και άλλοι ενδιαφερόμενοι μπορούν να μοιραστούν πληροφορίες και να μάθουν ο ένας από τον άλλον. «Ορισμένοι καινοτόμοι αγρότες, που ήδη χρησιμοποιούν ομάδες φυτών, έχουν μοιραστεί τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να επηρεαστούν και άλλοι να δοκιμάσουν αυτές τις νέες ιδέες,» είπε η κα Karley.
Ανοίγοντας τον δρόμο για μελλοντικές έρευνες
Το έργο DIVERSify κατάφερε να δείξει τις μεγάλες δυνατότητες της καλλιέργειας ομάδων φυτών. «Η έρευνα δείχνει ότι η βελτιστοποιημένη καλλιέργεια ομάδων φυτών διαφοροποιεί τις καλλιέργειες και το γεωργικό σύστημα, οδηγώντας σε αύξηση της παραγωγικότητας, μεγαλύτερη αγροβιοποικιλότητα, και πιο αειφόρο γεωργία,» συμπεραίνει η κ. Karley. «Το έργο μας ανοίγει το δρόμο για μελλοντικές έρευνες όσον αφορά τις βιώσιμες καλλιέργειες και την παραγωγή τροφίμων.» Παρόλο που το έργο DIVERSify έχει πλέον ολοκληρωθεί, οι ερευνητές συνεχίζουν να βασίζονται στις δράσεις και τα αποτελέσματά του. Οι εταίροι επί του παρόντος ερευνούν την αναπαραγωγής ομάδων φυτών και εργάζονται με αγρότες προκειμένου να δημιουργήσουν αλυσίδες τροφίμων σχετικά με προϊόντα ομάδων φυτών.
Keywords
DIVERSify, αειφόρος γεωργία, διαφοροποίηση καλλιεργειών, αγρότες, φυτοφάρμακα, γεωργική παραγωγικότητα, κλιματική αλλαγή, αγροοικολογία, ομάδες φυτών