W jaki sposób wprowadzenie zespołów roślin może pobudzić zrównoważone rolnictwo?
Wydajność rolnictwa musi się zwiększyć, ze względu na to, że rosnąca liczba ludności zwiększa zapotrzebowanie na żywność. Według szacunków Organizacji Narodów Zjednoczonych do 2050 roku liczba ludności na świecie może osiągnąć prawie 9,7 miliarda. Wyżywienie tylu osób wymagałoby zwiększenia produkcji rolnej o 60 %. Samo zwiększenie obszarów upraw niestety nie pomoże. „Przede wszystkim pojawia się pytanie, w jaki sposób zmiany klimatyczne wpłyną na uprawy i okresy wegetacyjne w nadchodzących latach”, mówi Alison Karley, badaczka agroekologii z James Hutton Institute w Szkocji. „Rolnicy muszą również opracować nowe sposoby uzyskiwania większych plonów w bardziej zrównoważony sposób, co oznacza stosowanie mniejszej ilości nawozów oraz pestycydów i zwiększanie różnorodności upraw”. Celem jednego z projektów finansowanych przez UE jest sprostanie temu złożonemu wyzwaniu poprzez przyjęcie podejścia zespołowego. W ramach projektu DIVERSify (Designing InnoVative plant teams for Ecosystem Resilience and agricultural Sustainability) grupa międzynarodowych naukowców, rolników i innych zainteresowanych stron opracowała nowe sposoby optymalizacji wydajności za pomocą zespołów roślin. „Sadzenie zespołów roślin to podejście promujące uprawianie nie jednego, lecz wielu różnych rodzajów roślin”, wyjaśnia Karley, która pełni rolę koordynatora projektu. „Naszym celem było pokazanie, w jaki sposób sadzenie różnych rodzajów roślin nie tylko zwiększa produktywność, ale także zmniejsza zapotrzebowanie na substancje chemiczne, a tym samym wspiera bardziej zrównoważone rolnictwo”.
Korzyści wynikające z mieszania
Na początek naukowcy skoncentrowali swoje działania na zrozumieniu potencjalnych korzyści, jakie zespoły roślin mogą przynieść rolnictwu. Dzięki bezpośredniej współpracy z rolnikami z Europy i Afryki zidentyfikowali najlepsze praktyki i wyzwania w zakresie upraw zespołów roślin oraz wypróbowanych mieszanek roślinnych w różnych lokalizacjach. „Nasze badania wykazały, że w uprawach mieszanych występuje mniej chwastów, szkodników i chorób oraz że nie wymagają one tak częstego nawożenia. To wszystko przyczynia się do zwiększenia plonów bez potrzeby stosowania środków chemicznych”, mówi Karley. „Sadzenie zespołów roślin zwiększa również różnorodność siedlisk, zapewniając zapylaczom i naturalnym wrogom szkodników sprzyjające warunki, co jest niezbędne do optymalnego funkcjonowania agroekosystemu”. Naukowcy stwierdzili również, że dzięki bardziej efektywnemu wykorzystaniu zasobów zespoły roślin mogą dawać większe plony, niż wtedy, gdy każda z upraw rośnie oddzielnie.
Wprowadzanie zespołów roślin
Pomimo licznych korzyści wprowadzanie zmian nigdy nie jest łatwe, a wprowadzenie zespołów roślin wiąże się ze zmianą sposobu uprawy. W ramach projektu opracowano kilka przydatnych narzędzi, które ułatwią rolnikom zrozumienie korzyści z przejścia na zespoły roślinne oraz konieczności wdrożenia tego podejścia. Rolnicy mogą na przykład skorzystać z narzędzia CropMIXER, aby uzyskać porady dotyczące kombinacji upraw, zarządzania i kosztów, oraz z przewodnika InfoHub, gdzie znajdą informacje techniczne. W ramach projektu utworzono również sieć, w ramach której rolnicy i inne zainteresowane strony mogą wymieniać się informacjami i uczyć się od siebie nawzajem. „Wielu rolników-pionierów, sadzących już zespoły roślin, podzieliło się swoją wiedzą i doświadczeniem. Odegrali oni zasadniczą rolę w zachęcaniu innych do wypróbowania nowych koncepcji”, mówi Karley.
Działania na rzecz przyszłych badań naukowych
Zespołowi projektu DIVERSify udało się wykazać ogromny potencjał uprawy zespołów roślin. „Z naszych badań wynika, że wprowadzenie zoptymalizowanego zespołu roślin różnicuje uprawy i system rolniczy prowadząc do zwiększenia produktywności oraz różnorodności agrobiologicznej i bardziej zrównoważonego rolnictwa”, podsumowuje Karley. „Nasza praca toruje drogę dla przyszłych badań nad zrównoważonymi uprawami i produkcją żywności”. Projekt DIVERSify dobiegł już końca, ale naukowcy nadal opierają się na jego działaniach i wynikach. Partnerzy prowadzą obecnie badania nad hodowlą zespołów roślin i współpracują z rolnikami w celu budowania łańcuchów wartości wokół produktów związanych z zespołami roślin.
Słowa kluczowe
DIVERSify, zrównoważone rolnictwo, różnorodność upraw, rolnicy, pestycydy, wydajność upraw, zmiana klimatu, agroekologia, zespoły roślin
