Ανάπτυξη της αειφόρου γεωργίας μέσα από όσπρια τοπικής παραγωγής
Τα συστήματα τροφίμων έχουν σημαντικό αποτύπωμα άνθρακα, το οποίο ανέρχεται στο ένα τρίτο των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου παγκοσμίως. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να καταστεί ο τομέας πιο βιώσιμος. Αν και μικροσκοπικά, τα όσπρια μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά. «Οι περισσότερες εκπομπές της γεωργίας προέρχονται από τα ζώα, όπως τα βοοειδή και τους χοίρους, και από τη χρήση συνθετικών αζωτούχων λιπασμάτων», ισχυρίζεται ο Pietro Iannetta, ειδικός σε θέματα αγροοικολογίας στο Ινστιτούτο James Hutton. «Τα όσπρια, από την άλλη, αποτελούν βιώσιμη πηγή θρεπτικών συστατικών, τόσο για τρόφιμα όσο και για ζωοτροφές, και μπορούν επίσης να χρησιμοποιούνται ως φυσικό αζωτούχο λίπασμα.» Δυστυχώς, μολονότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για όσπρια στην Ευρώπη, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών είναι εισαγόμενα, κυρίως με τη μορφή σπόρων σόγιας και για ζωοτροφές. Πολλές φορές, επίσης, προέρχονται από περιοχές τροπικού δάσους αποψιλωτικής υλοτομίας. «Η Ευρώπη, προκειμένου να διασφαλίσει την επισιτιστική ασφάλειά της και την περιβαλλοντική ευεξία της, και για να προωθήσει τη μετάβαση προς υγιεινότερους τρόπους διατροφής, πρέπει να διαφοροποιήσει τα αγροδιατροφικά συστήματά της, προωθώντας τα όσπρια που καλλιεργούνται σε τοπικό επίπεδο», εξηγεί ο κ. Iannetta. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ πολλών φορέων του αγροδιατροφικού τομέα, η οποία, εν μέρει, προάγεται από το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο TRUE (Transition paths to sustainable legume-based systems in Europe).
Μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο σύστημα
Στον πυρήνα τού έργου βρίσκεται η επιθυμία να δημιουργηθούν περισσότερα βιώσιμα αγροδιατροφικά συστήματα με βάση τα όσπρια που καλλιεργούνται σε τοπικό επίπεδο. «Η τεχνογνωσία, η επιθυμία και η ζήτηση για τα εν λόγω συστήματα υπάρχουν», παρατηρεί ο κ. Iannetta, ο οποίος συντονίζει το έργο. «Το έργο TRUE συμβάλλει στη διασύνδεση και την ενδυνάμωση των σχετικών φορέων και, μέσω της καινοτομίας και της συνεργασίας, προσδιορίζει και χαράσσει τη βέλτιστη πορεία για τη δημιουργία αυτών των βιώσιμων συστημάτων.» Μολονότι πρόκειται για ένα έργο που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, έχει ήδη σημειώσει σημαντική πρόοδο. Το έργο προσδιόρισε τα βασικά εμπόδια και τις ευκαιρίες, και ανέπτυξε χρήσιμα εργαλεία για όλους τους παράγοντες της αλυσίδας αξίας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται εργαλεία ανάλυσης του κύκλου ζωής και ένα σύστημα στήριξης αποφάσεων που ονομάζεται «Pathfinder», το οποίο συνιστά το πρώτο εργαλείο αξιολόγησης της βιωσιμότητας για επιχειρήσεις σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Στο πλαίσιο του έργου TRUE δημιουργήθηκαν διάφορα καινοτόμα προϊόντα, όπως το πλήρως εμπορευματοποιημένο τζιν Nàdar, το οποίο χρησιμοποιεί μπιζέλια για την παραγωγή «φιλικού για το κλίμα» τζιν και παραπροϊόντων με υψηλή περιεκτικότητα πρωτεϊνών. Το έργο κατοχύρωσε επίσης το δικό του λογότυπο, CoolBeans®, και στο πλαίσιό του συντάχθηκαν αρκετά επιστημονικά άρθρα, σημειώματα και εκθέσεις πολιτικής. Στο πλαίσιο του έργου εκδόθηκαν ακόμα και βιβλία συνταγών με όσπρια!
Μετά από το TRUE
Το έργο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εδραίωση αρκετών πανευρωπαϊκών πρωτοβουλιών. Μια από αυτές είναι το Δίκτυο Καινοτομίας Οσπρίων (LIN). Η εν λόγω πρωτοβουλία, η οποία υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο LEGVALUE, έχει ως στόχο να συνδεθούν οι επιχειρήσεις που επικεντρώνονται στα όσπρια με ΜΚΟ, ώστε να στηριχθεί η βιώσιμη εμπορική ανάπτυξη εντός της Ευρώπης. Το έργο TRUE συμβάλει επίσης στο έργο Σύμπλεγμα Φορέων για τη Διαφοροποίηση των Καλλιεργειών (CDC), στο οποίο συνεργάζονται οργανώσεις-εταίροι από την Ευρώπη προκειμένου να αυξήσουν τον αντίκτυπο της έρευνας για τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών καθώς και να ενθαρρύνουν την υιοθέτηση καινοτόμων μέτρων διαφοροποίησης. «Αυτές οι δύο πρωτοβουλίες διασφαλίζουν ότι το έργο που ξεκινήσαμε κατά τη διάρκεια του έργου TRUE θα έχει συνεχή και μακροπρόθεσμο αντίκτυπο, σημειώνει ο κ. Iannetta. «Ελπίζω αυτές οι πρωτοβουλίες να ενισχύσουν περαιτέρω την ώθηση που είχε δοθεί από το έργο TRUE και να συνεχίσουν να τονώνουν την καινοτομία, η οποία θα είναι αυτή που θα καθορίσει τη βιώσιμη γεωργία.» Το έργο, επί του παρόντος, προωθεί τα εργαλεία, τις μεθόδους και τις στρατηγικές του, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε νέα έργα με επίκεντρο τα όσπρια.
Keywords
TRUE, βιώσιμος, CoolBeans, τζιν Nàdar, γεωργία, όσπρια, αγροδιατροφικός, αποτύπωμα άνθρακα
