Rozwój zrównoważonego rolnictwa dzięki roślinom strączkowym hodowanym lokalnie
Systemy żywnościowe odpowiadają za stosunkowo duży ślad węglowy i około jedną trzecią emisji gazów cieplarnianych na świecie. Trudno się zatem dziwić próbom sprawienia, by sektor ten stał się bardziej zrównoważony i ekologiczny. Rozwiązaniem tego problemu mogą być rośliny strączkowe. „Większość emisji z rolnictwa pochodzi od zwierząt hodowlanych, takich jak krowy i świnie, generuje je także stosowanie nawozów sztucznych opartych na azocie”, wyjaśnia Pietro Iannetta, agroekolog z Instytutu im. Jamesa Huttona. „Z kolei rośliny strączkowe są zrównoważonym źródłem składników odżywczych wykorzystywanych zarówno w żywności, jak i paszy, a dodatkowo mogą być wykorzystywane jako naturalny nawóz azotowy”. Niestety, choć w Europie istnieje duże zapotrzebowanie na rośliny strączkowe, większość z nich – zwłaszcza soja i rośliny na paszę dla zwierząt – jest importowana z zagranicy. Co gorsza, część z nich pochodzi z wycinanych obszarów lasów tropikalnych. „W celu ochrony bezpieczeństwa żywnościowego i dobrostanu środowiska naturalnego, a także promocji zdrowszego odżywiania, Europa potrzebuje większego zróżnicowania swoich systemów rolno-spożywczych poprzez promowanie rodzimych roślin strączkowych”, wyjaśnia Iannetta. Realizacja tego postulatu wymaga jednak zacieśnienia współpracy między wieloma podmiotami w sektorze rolno-spożywczym – współpracy, do której realizacji dąży między innymi zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu TRUE (Transition paths to sustainable legume-based systems in Europe).
Bardziej zrównoważony system
U podstaw projektu leży chęć urzeczywistnienia wizji bardziej zrównoważonych systemów rolno-spożywczych opartych na rodzimych roślinach strączkowych. „Wiemy, że dysponujemy odpowiednią wiedzą, istnieje także zapotrzebowanie na tego rodzaju systemy”, zauważa Iannetta, pełniący rolę koordynatora projektu. „Projekt TRUE pomaga łączyć i wspiera interesariuszy, a dzięki innowacjom i współpracy pozwala im na określanie i realizację najlepszych sposobów na tworzenie tych zrównoważonych systemów”. Pomimo że prace w ramach projektu nadal trwają, zespołowi już teraz udało się uzyskać szereg ważnych rezultatów. Wśród nich można wymienić określenie kluczowych barier i możliwości, a także opracowanie użytecznych narzędzi dla wszystkich uczestników łańcucha wartości, obejmujące między innymi narzędzia analizy cyklu życia oraz system wspomagania decyzji nazwany „Pathfinder”, który stanowi pierwsze w historii narzędzie oceny zrównoważonego rozwoju dla przedsiębiorstw obejmujące kompleksowo cały łańcuch wartości. W ramach projektu TRUE powstało kilka innowacyjnych produktów, a niektóre z nich trafiły na rynek, między innymi gin Nàdar – wyprodukowany z groszku „pozytywny klimatycznie” gin, a także wysokobiałkowe produkty uboczne. Zespół projektu zarejestrował także znak handlowy CoolBeans® oraz opublikował szereg artykułów naukowych, dokumentów dotyczących polityki i sprawozdań, a także książkę kucharską z przepisami na dania, w których wykorzystywane są rośliny strączkowe.
Projekt TRUE – i co dalej?
Projekt odegrał niezwykle ważną rolę w realizacji szeregu inicjatyw obejmujących cały kontynent. Jedną z nich jest Legume Innovation Network (LIN). Dzięki współpracy z zespołem finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu LEGVALUE, LIN ma na celu połączenie sił przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych zajmujących się roślinami strączkowymi, by skutecznie wspierać zrównoważony rozwój handlu tymi roślinami w Europie. Projekt TRUE odgrywa również ważną rolę w Crop Diversification Cluster (CDC) – klastrze, który łączy europejskie organizacje partnerskie w celu zwiększania wpływu badań nad dywersyfikacją upraw i zachęcenia rolników do wdrażania nowatorskich działań w tym zakresie. „Obie te inicjatywy gwarantują, że prace, które rozpoczęliśmy w ramach projektu TRUE będą miały trwały i długotrwały wpływ na cały sektor”, zauważa Iannetta. „Mam nadzieję, że pozostałe inicjatywy skorzystają z możliwości dostępnych dzięki projektowi TRUE i będą nadal dążyć do rozwoju nowych i innowacyjnych rozwiązań, dzięki którym już wkrótce rolnictwo stanie się zrównoważone”. Obecnie zespół projektu zajmuje się promocją swoich narzędzi, metodologii i strategii, które mogą zostać wykorzystane w nowych projektach koncentrujących się na roślinach strączkowych.
Słowa kluczowe
TRUE, zrównoważony, CoolBeans, gin Nàdar, rolnictwo, rośliny strączkowe, rolno-spożywcze, ślad węglowy
