Burgerwetenschap: Inspirerende voorbeelden van maatschappelijke betrokkenheid voor Horizon Europe
Een beleidsprioriteit van de vernieuwde Europese Onderzoeksruimte is de verbetering van de interactie tussen het onderzoekssysteem en de samenleving als geheel. In het Pact voor onderzoek en innovatie in Europa, dat in november 2021 door de Raad van de Europese Unie is aangenomen, wordt maatschappelijke verantwoordelijkheid als een van de belangrijkste principes benoemd. Het betrekken van burgers bij het opzetten en toepassen van onderzoek- en ontwikkelingsbeleid kan leiden tot een verbetering van de kwaliteit van onderzoeksresultaten en van de impact van financiering, en helpt uiteindelijk vertrouwen en begrip tussen wetenschap en samenleving te kweken.
Samenwerking en co-creatie
In het verleden werden maatschappelijke betrokkenheid en burgerwetenschap ondersteund via Wetenschap met en voor de samenleving, onderdeel van Horizon 2020. Via dit deel van het programma ontvingen 25 projecten een bedrag van 65 miljoen EUR. Met deze projecten wilde men de grenzen van de betrokkenheid van burgers bij wetenschap en innovatie verleggen, tastbare positieve resultaten laten zien, en voorbeelden van goede praktijken creëren. Burgers waren in de projecten bij alle fasen van onderzoek en innovatie betrokken, van de ontwikkeling van plannen en methoden, via de verzameling en analyse van gegevens, tot aan het monitoren en evalueren van activiteiten toe. Momenteel staat Horizon Europa in het teken van een omslag naar samenwerking bij onderzoek en innovatie: in het programma krijgen co-ontwerp en co-creatie prioriteit, en is het uitgangspunt dat co-creatie met burgers en eindgebruikers impact heeft. Aanvragers worden gestimuleerd om hun projecten de vorm van open wetenschap te geven en burgers en maatschappelijke betrokkenheid een plaats te geven in hun methodologie, want dit aspect wordt in het beoordelingsproces meegenomen. Specifieke adviezen over maatschappelijke betrokkenheid zijn te vinden in de programmagids van Horizon Europa. De betrokkenheid van burgers en samenleving is voorts geïntegreerd in alle “clusters” van Horizon Europa en in EU-missies die zijn opgezet om mondiale kwesties aan te pakken door bij onderzoeksdoelstellingen de behoeften van burgers centraal te stellen. Hiermee wordt duidelijk erkend dat het succes van onderzoek in Europa afhankelijk is van brede en hoogwaardige betrokkenheid en van de optimale inzet van maatschappelijke capaciteiten en kennis. Daarom is het cruciaal om de bekendheid met goede praktijken, netwerken van praktijkwerkers en bronnen van kennis te vergroten. Dit Results Pack bevat informatie over twaalf inspirerende door Horizon 2020 ondersteunde projecten met betrokkenheid van burgers en maatschappelijke organisaties en laat daarmee zien hoe burgerlijke en maatschappelijke betrokkenheid op verschillende manieren kan bijdragen aan Horizon Europa. De geselecteerde projecten tonen de breedte van de vakgebieden en de innovatiethema’s waarbij deze manier van onderzoek en innovatie een rol kan spelen, en zijn daarnaast een bron van inspiratie voor degenen die een subsidie in het kader van Horizon Europa zouden willen aanvragen. Tot de projecten in dit pakket behoren ACTION, CitieS-Health en D-NOSES. In deze projecten werden instrumenten en methodologieën ontwikkeld waarmee burgers ernstige gevallen van vervuiling of vormen van klimaatverandering in het algemeen in hun eigen omgeving kunnen bestrijden. In InSPIRES werden modellen ontwikkeld om belanghebbenden op een groot aantal verschillende gebieden door middel van wetenschapswinkels bij onderzoek- en innovatieprojecten te betrekken. Andere projecten richtten zich op een specifieker domein, met name CHERRIES, dat zich op de gezondheidszorg, en GRECO, dat zich op zonne-energie richtte. DITOs onderscheidt zich door het wijde bereik dankzij de flexibele wijze waarop betrokkenheid werd gecreëerd, terwijl het bij WeCount draaide om burgers die verkeersgegevens verzamelden om nieuwe verkeersmaatregelen te ontwikkelen. Bij SCALINGS werd onderzocht hoe co-creatie in elke stad en elk land in de praktijk weer anders is, en onder welke voorwaarden de publieksdeelname kan worden vergroot. MICS is gericht op het meten van de impact van burgerwetenschap. In de brochure vindt u ook gegevens over het EU-Citizen.Science platform, een kennis- en gemeenschapscentrum voor de uitwisseling van hoogwaardige burgerwetenschap, en hoe met het WeObserve-project de coördinatie wordt verbeterd tussen bestaande Citizen Observatories en regionale, Europese en internationale activiteiten op dat terrein.
