Volksgezondheid: burgers in staat stellen om de stedelijke vervuiling te bewaken
Het leven in de stad levert voordelen op, zoals de gemakkelijke toegang tot werkgelegenheid, culturele activiteiten en vervoersverbindingen, maar er kunnen ook nadelen aan vastzitten. Stedelijke omgevingen hebben vaak hogere niveaus van lucht- en lawaaivervuiling dan landelijke gebieden, en hebben doorgaans minder groene ruimte. “Om de impact van stedelijke milieus op de gezondheid goed te onderzoeken, moeten we de persoonlijke blootstelling aan deze risicofactoren kunnen inschatten”, zegt Xavier Basagaña, projectcoördinator bij het CitieS-Health-project (Citizen Science for Urban Environment and Health) en verbonden aan het Barcelona Institute for Global Health in Spanje. “Voor wetenschappers alleen is dit soms moeilijk te meten. Belangrijke informatie zoals fysieke activiteit of andere persoonlijke gewoonten moeten ook worden meegenomen.” Erkenning van deze uitdaging heeft de laatste jaren geleid tot grotere betrokkenheid van burgers bij stadswetenschappelijke projecten. Het publiek werd uitgenodigd om mee te doen aan campagnes om de luchtkwaliteit of het lawaai te bewaken. “Onze indruk was echter wel dat burgerwetenschap niet volledig is benut om het verband tussen blootstelling aan het milieu en gezondheid te evalueren”, zegt Basagaña. “Dit was de voornaamste doelstelling van CitieS-Health.”
Burgers betrokken maken
Het CitieS-Health-project ging in januari 2019 van start en draaide in vijf Europese steden. In elke stad vond een ander onderzoek plaats. De focus lag steeds op een onderwerp dat verband hield met gezondheid en de stedelijke omgeving: luchtverontreiniging, de verbranding van biomassa, geluidsoverlast, industriële vervuiling en stedenbouw. In Barcelona hielpen burgers bij het opzetten van een onderzoek naar hoe die vervuiling effect op de geestelijke gezondheid kan hebben. Door zo’n 300 burgers werden 2 500, op verschillende dagen verrichte cognitie- en welzijnsmetingen doorgegeven. Deze werden vervolgens vergeleken met de concentraties van luchtverontreiniging die waren gemeten met de hulp van burgers, die daarvoor gebruik hadden gemaakt van persoonsgebonden buisjes om stikstofdioxide op te vangen. In Lucca, in Italië, leidde een enquête onder 1 025 inwoners in de Serchio-vallei tot de beslissing om zich op chronische nierziekten te richten. Tot op heden zijn 367 inwoners geïnterviewd over hun beroep, hun eetgewoonten en hun levensstijl, en hebben 353 inwoners biologische monsters ter beschikking gesteld. Andere onderzoeken keken naar het effect van lawaai op de gezondheid (Ljubljana, Slovenië), van het verbranden van biomassa op de gezondheid (Amsterdam), en naar de verbanden tussen perceptie van de kwaliteit van het milieu, fysieke activiteit en stress (Kaunas, Litouwen). “In elk van die steden profiteerden wetenschappers van intensieve interactie met burgers via workshops, bijeenkomsten en het uitvoeren van enquêtes”, zegt Basagaña. “Burgers waren bij alle onderzoeksfasen betrokken, ook bij beslissingen over de onderzoeksvragen. Dat versterkte de sociale relevantie van elk onderzoek, en de uitkomsten konden er beter door worden geïnterpreteerd.”
Het stimuleren van verdere deelname
CitieS-Health loopt tot juni 2022, en Basagaña en zijn team analyseren en bespreken nog steeds inkomende data. Toch zijn er al wat voorlopige uitkomsten: in het onderzoek in Barcelona werd een verband ontdekt tussen het niveau van luchtvervuiling, concentratievermogen en ervaren stress. In ieder project is de waarde van betrokkenheid van de burger bij alle fases van het onderzoek duidelijk gebleken. “Door burgerparticipatie sloten deze pilots beter aan op de behoeften van lokale gemeenschappen, kon van inzichten gebruik worden gemaakt die tot een betere onderzoeksopzet leidde, en kon over de bevindingen beter worden gecommuniceerd”, vervolgt Basagaña. “Hier brengen we wetenschap dichter bij de samenleving.” Het project heeft een online toolkit voor burgerwetenschap ontwikkeld om projecten te helpen een band met gemeenschappen op te bouwen en problemen aan te pakken van wederzijds belang. De toolkit bevat voorbeelden en hulpmiddelen uit het project, en bevat ook tips voor het opzetten van onderzoeksstudies en het verzamelen van gegevens met een actieve rol voor burgers. “De projectwebsite heeft ook een afdeling waar iedereen die met participatieve projecten werkt ideeën kan aandragen voor het betrekken van burgers bij wetenschap”, zegt Basagaña. “We zijn ook van plan om een artikel te publiceren over de lessen die we van CitieS-Health hebben geleerd. Hopelijk zal dit allemaal goed van pas komen bij burgerwetenschapsprojecten in de komende tijd.”
Keywords
Cities-Health, stedelijk, vervuiling, industrieel, lucht, gezondheid, biomassa, levensstijl