Denk lokaal, handel mondiaal: Kunnen met acties vanuit lokale gemeenschappen grootschalige maatschappelijke problemen worden aangepakt?
Als bedrijven, universiteiten, beleidsmakers en burgers de handen ineen slaan om samen aan een project of innovatie te werken, dan zijn ze bezig met wat co-creatie wordt genoemd. Het wordt al lang in het bedrijfsleven gebruikt, in het bijzonder met betrekking tot consumentenrelaties, maar de EU ziet co-creatie nu ook steeds meer als een veelbelovend middel waarmee innovatie ten behoeve van het algemeen belang kan worden gestuurd. Verondersteld wordt echter wel dat voor een brede impact co-gecreëerde oplossingen moeten worden opgeschaald. “Op het eerste gezicht lijkt het dat je met het idee van het opschalen van co-creatie het risico loopt dat je de baby met het badwater weggooit”, zegt Sebastian Pfotenhauer, professor aan de Technische Universität München (TU München). “Het vergroten van de schaal zou het risico inhouden dat de kernwaarde ervan verloren gaat: het vermogen om specifieke behoeften en problemen lokaal aan te pakken en innovatie beter in de samenleving in te bedden.” Met de steun van het door de EU gefinancierde Scalings-project (Scaling up Co-creation: Avenues and Limits for Integrating Society in Science and Innovation) staat Pfotenhauer nu aan de leiding van een poging om uit te vinden of en wanneer het opschalen van co-creatie wenselijk, of zelfs maar mogelijk is. “We wilden zien in hoeverre co-creatie op verantwoorde wijze met extra plaatsen en domeinen kan worden opgeschaald, en wat de grenzen zijn”, zegt hij.
Verhelderende ontdekkingen
In het project werd een vergelijkende studie uitgevoerd van co-creatie-activiteiten in tien landen. Gedurende de studie werd door de onderzoekers gekeken naar drie veelgebruikte instrumenten voor co-creatie-instrumenten, namelijk levende laboratoria, innovatie door openbare aanbesteding, en co-creatiefaciliteiten, zoals die gebruikt worden in diverse technische domeinen. “Co-creatie ziet er in verschillende regio’s en bij verschillende toepassingssituaties heel anders uit”, zegt Carlos Cuevas Garcia, een onderzoeker uit het team van de TU München, en voegt er aan toe dat zij zowel insluitend als uitsluitend kan zijn. Co-creatie wordt vaak gezien als een proces dat mensen samenbrengt, maar er kunnen ook aanzienlijke machtsverschillen en ongelijkheden door aan het licht komen”, merkt Cuevas Garcia op. Om schaalbaar te zijn moet het proces rekening houden met de politieke dimensie van co-creatie en moet het voorzichtig en reflectief worden uitgevoerd.” Een andere belangrijke bevinding was dat de behoefte aan expertise en dialoog op het gebied van co-creatie enorm is. “In technische kringen worden het format van co-creatie al vaak gebruikt”, vervolgt Pfotenhauer. “Maar als ze dat doen komen ze meestal bij dezelfde soort vragen en uitdagingen uit.” Volgens Pfotenhauer zijn dit de meest gehoorde vragen: Wie zouden er betrokken moeten zijn en wanneer? Op welke manier veranderen vereisten als men van de ene plek naar een andere gaat? Hoe kunnen deze gemeenschappen in stand worden gehouden buiten de individuele cyclussen van projecten? Hoeveel van het proces van co-creatie kan feitelijk in beleidsinstrumenten worden gestandaardiseerd? Welke rol zou de EU moeten spelen?
Een stappenplan voor verantwoorde co-creatie
Om deze vragen te helpen beantwoorden, werden alle bevindingen en beste praktijken van het project gebruikt voor het maken van een draaiboek voor de verantwoorde uitvoering van co-creatie-projecten. “Met deze oplossing hebben organisatoren en beleidsmakers een verzameling wenken die kunnen helpen om hun inspanningen voor co-creatie in de richting van wenselijkere, duurzamere en effectievere resultaten te sturen”, merkt Pfotenhauer op. “We verwachten dat deze oplossing een vanzelfsprekend hulpmiddel wordt voor beleidsmakers, onderzoeksfinanciering en voor alles wat met co-creatie heeft te maken.” Het draaiboek en de andere bevindingen en leermiddelen van het SCALINGS-project spelen al een centrale rol in een ander door de EU gefinancierd project, BoostEuroTeQ, dat gericht is op uitbreiding van het technisch onderwijs.
Keywords
SCALINGS, co-creatie, opgeschaald, schaalbaar, innovate, levende laboratoria, openbare aanbesteding, BoostEuroTeQ