Επιστήμη των πολιτών: Ενθαρρυντικά παραδείγματα συμμετοχής της κοινωνίας για το Ορίζων Ευρώπη
Μια προτεραιότητα πολιτικής του ανανεωμένου ευρωπαϊκού χώρου έρευνας είναι η βελτίωση της διάδρασης μεταξύ του ερευνητικού συστήματος και της κοινωνίας γενικότερα. Το Σύμφωνο για την Έρευνα & την Καινοτομία στην Ευρώπη, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ τον Νοέμβριο του 2021, κατοχύρωσε την κοινωνική ευθύνη ως μία από τις κύριες αρχές του. Η συμμετοχή των πολιτών στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή των πολιτικών έρευνας και καινοτομίας μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα των ερευνητικών αποτελεσμάτων, καθώς και τον αντίκτυπο της χρηματοδότησης, και τελικά να συμβάλουν στην ανάπτυξη εμπιστοσύνης και κατανόησης μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας.
Συνεργασία και συνδημιουργία
Στο παρελθόν, η Επιστήμη με και για την Κοινωνία στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζων 2020 υποστήριξε τη συμμετοχή της κοινωνίας και την επιστήμη των πολιτών. Μέσω αυτού του μέρους του προγράμματος, 25 έργα έλαβαν 65 εκατομμύρια ευρώ. Τα εν λόγω έργα είχαν σκοπό να διευρύνουν τα όρια συμμετοχής των πολιτών στην επιστήμη και την καινοτομία, να συγκεντρώσουν αποδείξεις σχετικά με τις θετικές επιπτώσεις, και να καθιερώσουν ορθές πρακτικές. Στο πλαίσιο των έργων οι πολίτες συμμετείχαν σε όλα τα στάδια της έρευνας και της καινοτομίας, από την ανάπτυξη θεματολογίων και μεθόδων, μέχρι τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, και την παρακολούθηση και αξιολόγηση των δραστηριοτήτων. Σήμερα, το Ορίζων Ευρώπη αποτελεί ένα βήμα για τη μετάβαση προς συνεργατικές μορφές έρευνας και καινοτομίας: το πρόγραμμα δίνει προτεραιότητα στον συνσχεδιασμό και στη συνδημιουργία, και αναμένεται να δημιουργήσει αντίκτυπο μέσω της συνδημιουργίας με πολίτες και τελικούς χρήστες. Οι αιτούντες καλούνται να λάβουν υπόψη πρακτικές της ανοιχτής επιστήμης και να συμπεριλάβουν τη συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας στη μεθοδολογία τους καθώς η εν λόγω πτυχή αποτελεί μέρος της διαδικασίας αξιολόγησης. Ειδική καθοδήγηση για τη συμμετοχή της κοινωνίας μπορείτε να βρείτε στον Οδηγό Προγράμματος Ορίζων Ευρώπη. Επιπλέον, η συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας εντάσσεται στα «συμπλέγματα» του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη και στις αποστολές της ΕΕ που έχουν στόχο να επιλύσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις βάζοντας τις ανάγκες των πολιτών στο επίκεντρο των ερευνητικών στόχων. Αυτό αντικατοπτρίζει την αναγνώριση ότι η επιτυχία της έρευνας στην Ευρώπη εξαρτάται από εκτεταμένη και υψηλής ποιότητας συμμετοχή, και τη βέλτιστη μόχλευση των ικανοτήτων και της ευφυίας της κοινωνίας. Επομένως, είναι σημαντικό να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση για τις ορθές πρακτικές, τα δίκτυα των επαγγελματιών και τις πηγές γνώσης. Το εν λόγω Results Pack παρέχει λεπτομέρειες για 12 ενθαρρυντικά έργα με συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζων 2020, που υποδεικνύουν με ποιον τρόπο η συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας μπορεί να συνεισφέρει στο Ορίζων Ευρώπη με διαφορετικούς τρόπους. Τα επιλεγμένα έργα υποδεικνύουν το βάθος των επιστημονικών τομέων και των θεματικών πεδίων καινοτομίας όπου αυτός ο τρόπος έρευνας και καινοτομίας μπορεί να διαδραματίσει έναν ρόλο, ενώ παρέχει έμπνευση σε όσους ενδιαφέρονται να υποβάλουν αίτηση για επιχορηγήσεις του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη. Τα έργα που περιλαμβάνονται σε αυτή τη Δέσμη είναι το ACTION, το CitieS-Health και το D-NOSES, που ανέπτυξαν εργαλεία και μεθοδολογίες ώστε να βοηθήσουν τους πολίτες να καταπολεμήσουν τις σημαντικότερες μορφές ρύπανσης ή την κλιματική αλλαγή γενικότερα στο τοπικό περιβάλλον τους. Το InSPIRES ανέπτυξε μοντέλα για τη συμμετοχή ενδιαφερόμενων φορέων σε έργα έρευνας και καινοτομίας, ενώ άλλα ήταν πιο εξειδικευμένα όπως το CHERRIES που εστιάζει στην υγειονομική περίθαλψη και το GRECO που εστιάζει στην ηλιακή ενέργεια. Το DITOs ξεχωρίζει για το εκτεταμένο εύρος δράσης μέσω της εξατομικευμένης προσέγγισης όσον αφορά τη συμμετοχή ενώ το WeCount εξασφάλισε τη συμμετοχή πολιτών στη συλλογή δεδομένων οδικής κυκλοφορίας ώστε να διαμορφωθούν νέες πολιτικές μεταφορών. Το SCALINGS διερεύνησε πώς οι πρακτικές συνδημιουργίας ποικίλλουν από τη μια πόλη ή χώρα στην άλλη, και υπό ποιες προϋποθέσεις η συμμετοχή του κοινού μπορεί να αυξηθεί. Το MICS αποσκοπεί στον υπολογισμό του αντίκτυπου της επιστήμης των πολιτών. Στο φυλλάδιο, μπορείτε να βρείτε επίσης λεπτομέρειες για την πλατφόρμα EU-Citizen.Science, έναν κόμβο γνώσεων και κοινότητας για υψηλής ποιότητας ανταλλαγές της επιστήμης των πολιτών, και πώς το έργο WeObserve βελτιώνει τον συντονισμό μεταξύ υπαρχόντων Παρατηρητηρίων Πολιτών και σχετικών περιφερειακών, ευρωπαϊκών και διεθνών δραστηριοτήτων.
