Εργαλεία πληθοπορισμού μυρίζονται τις τοποθεσίες δυσάρεστων οσμών
Η συχνή έκθεση σε οσμές, στο σπίτι ή στη δουλειά, μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα παθήσεων, για παράδειγμα: πονοκέφαλοι, έλλειψη συγκέντρωσης, άγχος, αϋπνία και αναπνευστικά προβλήματα. «Μετά τον θόρυβο, οι οσμές αποτελούν το δεύτερο πιο συχνό περιβαλλοντικό ρύπο για τον οποίο γίνονται παράπονα παγκοσμίως. Ωστόσο, οι περισσότερες τεχνικές για τη μέτρηση των οσμών δεν λαμβάνουν επαρκώς υπόψη τον αντίκτυπο στους πολίτες. Ολόκληρος ο τομέας δεν ρυθμίζεται επαρκώς από τη νομοθεσία,» δηλώνει η συντονίστρια του έργου D-NOSES (Distributed Network for Odour Sensing, Empowerment and Sustainability) Rosa Arias, που προηγουμένως εργαζόταν στο Ίδρυμα Ibercivis, τον διοργανωτή του έργου, αλλά πλέον είναι ιδρύτρια και γενική διευθύντρια της εταιρείας Science for Change. Το έργο της επιστήμης των πολιτών D-NOSES, που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ, βελτίωσε μια ειδικά σχεδιασμένη εφαρμογή πληθοπορισμού δεδομένων γεωεντοπισμού οσμών σε πραγματικό χρόνο. Το έργο δοκίμασε τη μεθοδολογία του σε 10 πιλοτικά προγράμματα σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και στη Χιλή και στην Ουγκάντα για ευρύτερες προοπτικές. Κάποια από τα αποτελέσματα των πιλοτικών προγραμμάτων έχουν ήδη δημοσιευτεί, για παράδειγμα της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Χιλής. Στην Ισπανία, το OdourCollect κέρδισε πρόσφατα το εμβληματικό βραβείο Prismas (δικτυακός τόπος στα Ισπανικά) για την επιστημονική προβολή.
Εργαλεία χαρτογράφησης
Το έργο ακολούθησε την προσέγγιση του Extreme Citizen Science του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου, που δίνει προτεραιότητα σε πρακτικές από κάτω προς την κορυφή, με βάση τις τοπικές ανάγκες, για να διασφαλιστεί η συμμετοχή των πολιτών και ο μη αποκλεισμών καθ’ όλη τη διάρκεια των ερευνητικών σταδίων. Οι στρατηγικές για την εξασφάλιση της συμμετοχής μελών του κοινού προσαρμόστηκαν για κάθε πιλοτικό πρόγραμμα, με εθνογραφική έρευνα και έπειτα στοχευμένες δραστηριότητες σε μουσεία και φεστιβάλ, παράλληλα με εμφανίσεις σε τοπικά μέσα ενημέρωσης. Μετά τη στρατολόγησή τους, οι συμμετέχοντες έλαβαν μέρος σε αισθητηριακούς περιπάτους και προγράμματα κατάρτισης για οσμές, καθώς και εργαστήρια ανάλυσης δεδομένων. Στο επίκεντρο των D-NOSES ήταν η εφαρμογή OdourCollect, που βασίστηκε μια προηγούμενη προσέγγιση που αναπτύχθηκε από το έργο MYGEOSS και σχεδιάστηκε για να δώσει τη δυνατότητα σε πληγείσες κοινότητες να χαρτογραφήσουν τη ρύπανση από οσμές και να πιέσουν για αλλαγές. Κατά τη διάρκεια των 10 πιλοτικών προγραμμάτων, οι συμμετέχοντες πρότειναν βελτιώσεις όσον αφορά τις λειτουργίες της εφαρμογής, όπως η χαρτογράφηση ευχάριστων οσμών πέρα από των δυσάρεστων. Το εμβληματικό πιλοτικό έργο της Βαρκελώνης εστίασε στην περιοχή Φόρουμ της πόλης που ήταν αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις από τις εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων και επεξεργασίας λυμάτων για πάνω από 20 χρόνια. Οι χρήστες εκπαιδεύτηκαν ώστε να αναγνωρίζουν τις διαφορετικές οσμές, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων, των λυμάτων, της γλίτσας και του βιαέριου, και να τις χαρτογραφούν. Αυτά τα δεδομένα συνδέθηκαν έπειτα με βιομηχανικές εργασίες χρησιμοποιώντας την ανάλυση του ιστορικού της εφαρμογής. Πάνω από 600 παρατηρήσεις καταγράφηκαν σε διάστημα 12 μηνών, με 86 συμμετέχοντες. Συνολικά, το έργο κατέγραψε πάνω από 10 000 παρατηρήσεις οσμών παγκοσμίων, από πάνω από 1 200 πολίτες. «Χάρη στην προοπτική της διάστασης του φύλου του μοντέλου συμμετοχής, το 70 % των παρατηρήσεων συλλέχθηκαν από γυναίκες,» προσθέτει η κα Arias. «Συνολικά, τα πιλοτικά προγράμματά μας επικύρωσαν τη μεθοδολογία μας, με τα πιλοτικά προγράμματα της Βαρκελώνης και της Ιταλίας να εναρμονίζονται με τα αποτελέσματα παραδοσιακών μελετών για τις οσμές. Η μύτη αποδεικνύει ότι είναι πολύ αποτελεσματικός ανιχνευτής!»
Άσκηση επιρροής στην πολιτική
Η εκδήλωση του D-NOSES, «Επανεξετάζοντας τη Ρύπανση από Οσμές στην Ευρώπη», που διοργανώθηκε ηλεκτρονικά από τη βουλευτή Μαρία Σπυράκη, οδήγησε στην ένταξη της ρύπανσης από οσμές και της επιστήμης των πολιτών στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για «μηδενική ρύπανση των υδάτων, του αέρα, και του εδάφους». Η ομάδα ελπίζει επίσης ότι η πράσινη βίβλος τους θα ενθαρρύνει τη συζήτηση για μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική για τις οσμές, και θα οδηγήσει σε μια λευκή βίβλο. Άλλο ένα αποτέλεσμα ήταν το Διεθνές Παρατηρητήριο Οσμών, ένας διαδραστικός ηλεκτρονικός πόρος όπου οι χρήστες υποβάλλουν ανατροφοδότηση και συμβουλεύονται δεδομένα πληθοπορισμού παγκοσμίως. Έγιναν επίσης προσπάθειες για αλλαγές στην πολιτική σε τοπικό επίπεδο κατά τη διάρκεια των πιλοτικών προγραμμάτων, καθώς και γενικότερα με μια εργαλειοθήκη δράσεων προώθησης, εκθέσεις πολιτικής και τον στρατηγικό χάρτη πορείας για τη διακυβέρνηση. Η ομάδα επί του παρόντος τυποποιεί τη μεθοδολογία της στην Ισπανία, ενώ εργάζεται επίσης για τη διαμόρφωση ενός δημοτικού μοντέλου για την καθοδήγηση των κανονισμών για τις οσμές. «Ο στόχος μας είναι τα δεδομένα πολιτών να χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία από αρχές για την προώθηση δράσεων,» συμπεραίνει η κα Arias. «Είναι πολύ σημαντικό η μεθοδολογία μας να μπορεί να αναπαραχθεί σε άλλα πλαίσια ή/και να εφαρμοστεί σε άλλα κοινωνικοπεριβαλλοντικά ζητήματα.»
Keywords
D-NOSES, επιστήμη των πολιτών, οσμή, ρύπανση, μυρίζει, σπατάλη, πληθοπορισμός, γεωεντοπισμός