Gemeenschapsgerichte wetenschap neemt de roltrap van publieke betrokkenheid
Traditionele wetenschapscommunicatie heeft vaak geen plaats om meningen van het algemene publiek te verwoorden en werpt barrières op voor betrekkingen met de wetenschap die voor hen betekenis zouden hebben. Met Doing-Science-Together wordt de mogelijkheid gecreëerd voor daadwerkelijke tweerichtingscommunicatie tussen wetenschap en samenleving”, zegt Muki Haklay van het DITOs-project (Doing It Together science). Om een betrekking met het publiek op te bouwen organiseerde het project in drie jaar tijd 829 publieke evenementen. Er werden meer dan een half miljoen persoonlijke interacties tot stand gebracht, en nog eens 3,3 miljoen online. De activiteiten werden rond twee thema’s gestructureerd: biodesign en ecologische duurzaamheid. Bij DITOs liet men zich leiden door het roltrapmodel voor betrokkenheid. Volgens dit concept kan de betrokkenheid van mensen met de wetenschap in de loop van de tijd toe- of afnemen, afhankelijk van de levensfase, middelen, capaciteiten, kennis en belangstelling.
Profiteren van eerdere activiteiten
In het DITOs-model werden zeven betrokkenheidsniveaus onderscheiden, variërend van de passieve consumptie van kennis, bijvoorbeeld via televisie, tot actievere participatie, zoals het gaan meedoen aan burgerwetenschapsprojecten. “We wilden bepalen welke mogelijkheden er waren om iemand naar een hoger of lager niveau te brengen, al naar gelang zijn of haar omstandigheden. Beginnen waar iemand is, en hem of haar niet naar de plaats van de wetenschap toetrekken, daarmee creëer je zinvolle en levenslange betrekkingen met de wetenschap”, zegt Haklay, die verbonden is aan het University College London (UCL), waar het project is ondergebracht. De projectpartners gebruikten zowel bestaande netwerken als outreach-activiteiten om in contact te komen met leden van het publiek, waarbij verschillende tactieken werden gebruikt, van sociale media tot optredens in musea en op festivals. DITOs gaf ook hulp aan partners die weinig eerdere ervaring met burgerwetenschap hadden, bijvoorbeeld door interactieve mogelijkheden voor het publiek te integreren met geplande evenementen zoals tentoonstellingen. “We richtten wetenschappelijke activiteiten afhankelijk van de partner zo in dat er mensen en plaatsen mee konden worden bereikt die door traditionele pogingen om betrokkenheid te creëren doorgaans gemist worden”, merkt Haklay op. Misschien wel het letterlijkste voorbeeld was de Wetenschapsbus, onder coördinatie van het Nederlandse goede doel Waag. Er werden wetenschapsvoorlichters geworven voor een busrit door Europa. Er werd 17 keer gestopt: bij gemeenschapscentra, kleine steden, openbare festivals en musea. Participatieve workshops op deze locaties boden negen activiteiten, waaronder experimenten met het maken van yoghurt (om over bacteriën te leren) en van zonnecrème (de eigenschappen van zonnestralen onderzoeken). De instructies waren in meerdere talen beschikbaar. De ervaringen werden op sociale media gedeeld. Een ander succes was BioBlitz, onderdeel van de City Nature Challenge. Hier kwamen mensen op specifieke plaatsen bijeen en gebruikten de iNaturalist-app om gegevens over biodiversiteit te verzamelen. Het Europabrede BioBlitz-netwerk werd opgezet om deze ervaringen te delen.
Een sprong voorwaarts
Een van de concrete blijvende gevolgen van DITOs is de uitbreiding van de European Citizen Science Association (ECSA), waarin het werk van DITOs wordt voortgezet, op de eerste plaats middels de ontwikkeling van het Citizen.Science-platform van de EU. “Voor burgerwetenschapsprojecten is het nu vanzelfsprekend om naar de ECSA toe te gaan, waar ze vaak lid van worden om hun bereik te vergroten”, merkt Haklay op. De ECSA, die zich actief met beleid bezighoudt, nam deel aan het debat over burgerwetenschap in het kader van de open wetenschapsagenda van de Europese Commissie. In het Verenigd Koninkrijk leverde DITOs input voor de strategieën die het nationale fonds voor wetenschap, het UKRI (UK Research and Innovation), gebruikt voor publieksdeelname en financiering. In Italië hielp het bij het opzetten van een netwerk van onderzoekers van burgerwetenschap en praktijkwerkers, dat momenteel invloed uitoefent op het nationale wetenschapsbeleid. De uitkomsten van het project zijn al op ruime schaal gepubliceerd en een reeks uit het project afkomstige policy briefs en richtsnoeren zijn online beschikbaar.
Keywords
DITOs, betrokkenheid, burgerwetenschap, maatschappij, biodiversiteit, beleid
