Jak rolnicy mogą zaspokoić rosnący apetyt konsumentów na rośliny strączkowe?
Rośliny strączkowe, takie jak zielona soczewica z Le Puy i grecka fasola Fava Santorini, są modne w Europie i to nie bez powodu. Obawy związane ze zdrowiem, zmianami klimatycznymi, ochroną zasobów naturalnych i dobrostanem zwierząt napędzają popyt na białko roślinne będące alternatywą dla mięsa. Ziarna roślin strączkowych są ważnym źródłem białka roślinnego przyswajalnego przez ludzi. Zalicza się do nich m.in. ziarna soi, groch, bób, soczewicę i ciecierzycę. W UE wielkość tego rynku pozostaje jednak niewielka w porównaniu z innymi regionami. Finansowany ze środków UE projekt LEGVALUE (Fostering sustainable legume-based farming systems and agri-feed and food chains in the EU) ma na celu wspomaganie rolników w odpowiedzi na te tendencje poprzez gromadzenie informacji potrzebnych do wykorzystania nowych możliwości oraz umożliwienie im podejmowania świadomych decyzji dotyczących tego, czy i jak wprowadzać rośliny strączkowe do gospodarstw. „Dzielimy się wiedzą i know-how, aby napędzać rozwój produkcji i wykorzystanie roślin strączkowych w Europie”, wyjaśnia Frédéric Muel, kierownik badań w instytucie rolniczym Terres Inovia, który był odpowiedzialny za koordynację projektu. „Przyświecającym nam celem jest wspieranie rolników w osiąganiu zysków z upraw roślin strączkowych w wybranych przez nich systemach upraw”.
Lokalne smaki
W ramach projektu zebrano opinie wielu zainteresowanych stron, aby na ich podstawie stworzyć całościowy obraz zawierający wszystkie aspekty istotne dla rolników. Obejmują one informacje na temat tego, gdzie najlepiej uprawiać rośliny strączkowe, jakie skutki środowiskowe należy uwzględnić, jakie wymogi jakościowe wdrożyć, a także informacje na temat łańcuchów wartości, mechanizmów ustalania cen i zmian na rynku. Należy rozważyć trzy podstawowe kwestie: jak wprowadzić rośliny strączkowe do systemu upraw, jak zorganizować łańcuch wartości i jak wprowadzić nową ofertę na rynek. „Dobrze się składa, że aktualnie konsumenci sami domagają się większego udziału lokalnej żywności. Może to pomóc nam organizować łańcuchy wartości na szczeblu lokalnym, a to byłoby bardziej opłacalne dla rolników”, mówi Muel. Ceny rynkowe ziaren roślin strączkowych są często powiązane z rynkiem pasz, na którym marże są niższe. Obecnie jedynym konkretnym zaleceniem dla rolników jest negocjowanie ceny na podstawie umowy przed zasiewem. „Musimy dążyć do sprawiedliwego podziału wartości dodanej w całym łańcuchu wartości”.
Wspomaganie decyzji
Jednym z istotnych produktów opracowanych w ramach projektu LEGVALUE jest prototyp systemu wspomagania decyzji, który ma zostać uruchomiony we Francji w przyszłym roku. Dzięki niemu rolnicy będą otrzymywać dopasowane zalecenia dotyczące optymalnych gatunków roślin strączkowych dla swoich systemów upraw po wprowadzeniu informacji na temat lokalnych warunków. System, który zostanie udostępniony za pośrednictwem strony internetowej projektu LEGVALUE, będzie stale aktualizowany o dodatkowe dane w celu rozszerzenia go na inne kraje europejskie. Najtrudniejszym aspektem projektu było opracowanie kompleksowej bazy danych określającej ilościowo korzyści możliwe do osiągnięcia na poziomie gospodarstwa przy uwzględnieniu różnych rodzajów roślin strączkowych. „Na przykład nadal porównujemy wartość różnych upraw na poziomie gospodarstwa tylko w oparciu o marże. Rośliny strączkowe mogą jednak przyczynić się również do zwiększenia plonów z następnych upraw”, mówi Muel. Ze względu na brak dostępnych badań i danych analiza ta jest wciąż w opracowaniu. Zespół pracuje obecnie z innymi partnerami nad stworzeniem Legume Innovation Network – europejskiej sieci stworzonej na bazie wyników projektu LEGVALUE, dzięki której wymiana wiedzy w tej dziedzinie stanie się płynniejsza. W ramach projektu przedstawiono również zalecenia dotyczących polityki, które mają przyczynić się do rozwoju bardziej zrównoważonych systemów żywnościowych w Europie.
Słowa kluczowe
LEGVALUE, białko roślinne, rośliny strączkowe, soczewica, ciecierzyca, soja, rolnicy, wsparcie decyzyjne, łańcuch wartości, rynek, rentowność