Zaad voor verandering: een systeemgebaseerde aanpak voor plantveredeling
Onder de Van boerderij tot bord-strategie heeft de Europese Commissie het doel gesteld dat op ten minste 25 % van de landbouwgrond in de EU in 2030 biologische landbouw moet worden bedreven. Dit is een belangrijk onderdeel van de Europese Green Deal. Om dit doel te bereiken, zijn ontwikkeling en verspreiding van nieuwe biologische teeltvariëteiten vereist. Het door de EU gefinancierde project LIVESEED (Improve performance of organic agriculture by boosting organic seed and plant breeding efforts across Europe) probeerde dit te stimuleren door het probleem van de beschikbaarheid van biologisch zaaigoed en de kwaliteit aan te pakken vanuit verschillende gezichtspunten, van marktaspecten tot aan wetgeving. Het project werd in 2017 gelanceerd en bracht 48 organisaties uit 18 Europese landen samen, waaronder plantonderzoekers, telers, zaadproducenten, biologische verenigingen en detailhandelaren.
Nieuwe benaderingen
Een van de betrokken onderzoekers is Edwin Nuijten, plantwetenschapper bij De Beersche Hoeve in Nederland, die leiding gaf aan een deel van het werkplan dat zich richtte op de manieren waarop verschillende teeltbenaderingen elkaar kunnen ondersteunen en versterken. “Bij telen gaat het niet alleen om het produceren van de beste plant voor de beste akker. Het is ook een proces waarbij we de sociale aspecten moeten meewegen”, zegt hij. Het doel van LIVESEED was het combineren van de beste elementen van verschillende teeltbenaderingen. Het consortium identificeerde vier specifieke benaderingen, waarnaar wordt verwezen als ecosysteemgericht, gemeenschapsgericht, kenmerkgericht en ondernemingsgericht. Ecosysteemgerichte benaderingen onderzoeken hoe een gewas omgaat met en kan bijdragen aan de omgeving. Gemeenschapsgerichte benaderingen hebben een sterke correlatie tussen kwekers en telers, om voor beide de maatschappelijke waarde te maximaliseren. Kenmerkgerichte benaderingen streven bredere maatschappelijke voordelen na middels verbetering van specifieke kenmerken, zoals verhoging van de concentratie essentiële vitaminen in gewassen, terwijl ondernemingsgerichte benaderingen zijn gericht op het maximaliseren van winst en minimaliseren van kosten. “Ze zijn allemaal gericht op waarden, maar wel op verschillende waarden”, voegt Nuijten toe. “We zeggen niet dat sommige waarden beter zijn dan andere, maar kijken hoe we ze kunnen verbinden zodat ze elkaar versterken en ecologische en maatschappelijke veerkracht versterken.”
Kennisplatform
Het consortium verzamelde informatie over kweektechnieken en publiceerde enkele onderzoeksverslagen. Ruim 800 biotelers werden geraadpleegd betreffende verschillende aspecten van plantveredeling en zaadmarkten. Ook droeg LIVESEED bij aan de uitbreiding van het Organic Farm Knowledge Platform met een aparte sectie over deze onderwerpen. Het LIVESEED-project ontwikkelde tevens een routerdatabase op EU-schaal waar zaadleveranciers met een enkele invoer in andere nationale databases aanbiedingen kunnen opgeven. Het team werkt nu aan de implementatie van hun bevindingen en het opstellen van richtsnoeren voor het implementeren van een gecombineerde veredelingsaanpak. Er moet dringend worden gehandeld. Het ontwikkelen van nieuwe variëteiten van gewassen is een langdurig proces en kwekers moeten nu handelen om zich voor te bereiden op toekomstige uitdagingen in de landbouw, zoals strenge beperkingen op het gebruik van bestrijdingsmiddelen en een veranderend klimaat. Nuijten merkt daarnaast op dat landbouwers en consumenten worden bedreigd door verstoringen in de markten voor plantveredeling en zaaigoed. “Als je kijkt naar conventionele veredelingstechnieken, domineren twee of drie bedrijven de markt voor elk type groente en fruit. Als een bedrijf het teeltprogramma beëindigt, zijn landbouwers volledig afhankelijk van het andere bedrijf. De situatie is zelfs niet geschikt voor conventionele landbouw”, legt hij uit. “Biologisch zaaigoed en plantveredeling bieden de mogelijkheid na te denken over geschiktere teeltbenaderingen. We moeten veel meer nieuwe alternatieven ontwikkelen, zodat deze middelen nuttig zijn voor alle landbouwers”, aldus Nuijten. “Vaak wordt er gezegd dat biologisch voedsel te duur is, maar je zou ook kunnen zeggen dat conventioneel voedsel te goedkoop is: als je alle verborgen kosten meerekent, ontstaat een heel ander beeld.”
Keywords
LIVESEED, biologisch, zaaigoed, landbouwkennis, platform, teeltvariëteiten, veredelen, gewas, detailhandelaren, benadering, waarden, duurzaam
