Wspieranie doskonałości, współpracy i innowacji w ramach europejskich infrastruktur badawczych
Infrastruktury badawcze mają obecnie kluczowe znaczenie dla świata nauki. Skuteczne stawianie czoła złożonym globalnym wyzwaniom, w tym zmianie klimatu, zanikowi różnorodności biologicznej, konieczności opracowywania zaawansowanych metod leczenia, nowych metod wytwarzania energii oraz ograniczenia emisji szkodliwych substancji, naukowcy w całej Europie potrzebują dostępu do najlepszych rozwiązań oraz zasobów na świecie. Celem infrastruktur badawczych jest zapewnienie naukowcom, badaczom i innowatorom niezbędnych urządzeń, usług i obiektów, które są nieodzowne z punktu widzenia prowadzenia doskonałych badań. Rozwiązania te obejmują zarówno urządzenia fizyczne, w tym synchrotrony, satelity teledetekcyjne i czujniki morskie, jak i zbiory referencyjne (biobanki i archiwa społeczno-kulturowe), systemy obliczeniowe i sieci komunikacyjne oraz usługi wirtualne, w tym narzędzia do przetwarzania danych w chmurze. Komisja Europejska, państwa członkowskie Unii Europejskiej i kraje stowarzyszone z programem Horyzont Europa dążą do konsolidacji i rozwoju zrównoważonych infrastruktur badawczych w Europie. Ich cele obejmują otwarcie, integrację i wzajemne powiązanie infrastruktur badawczych, zmniejszenie fragmentacji i redundancji, wykorzystanie potencjału innowacyjnego infrastruktur badawczych oraz wzmocnienie współpracy międzynarodowej. Koncepcja dostępu do europejskich infrastruktur badawczych kładzie nacisk na otwartą współpracę, badania interdyscyplinarne i współdziałanie ponad granicami. Każdy z tych czynników przyczynia się do rozwoju wiedzy i innowacji oraz opracowywania rozwiązań problemów społecznych. Inwestując w rozwój infrastruktur badawczych, Europa przyczynia się do przyciągania i zatrzymywania najlepszych naukowców z całego świata, zapewniając im możliwość prowadzenia prac na najwyższym poziomie. Jednocześnie zachęcając do sprawniejszego zarządzania danymi oraz ich udostępniania, infrastruktury badawcze wspierają również kształtowanie polityki opartej na nauce, dzięki czemu Europa jest w stanie lepiej radzić sobie z ważnymi wyzwaniami społecznymi.
Inwestycje w badania, innowacje i wzrost gospodarczy
Inwestycje w infrastruktury badawcze umożliwiają badaczom w Europie i poza jej granicami opracowywanie nowych pomysłów i promowanie współpracy między poszczególnymi dziedzinami i środowiskami naukowymi, co sprzyja budowaniu wzrostu gospodarczego i tworzeniu nowych miejsc pracy oraz stawianiu czoła wyzwaniom społecznym. Działania te są wspierane przez Europejskie Forum Strategiczne Infrastruktur Badawczych (ESFRI), odpowiedzialne za opracowanie i aktualizację europejskich planów strategicznych dla infrastruktur badawczych, oraz komitet i forum Konsorcjum na rzecz Europejskiej Infrastruktury Badawczej (ERIC), ułatwiające tworzenie i nadzór nad ERIC. Jednym z celów programu „Horyzont Europa”, którego część jest poświęcona infrastrukturom badawczym, jest rozwój Europejskiej Chmury dla Otwartej Nauki (EOSC), dzięki której działania, strategie, praktyki i umiejętności w zakresie otwartej nauki staną się nowym standardem w całej Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Jednocześnie dzięki EOSC Europa wniesie cenny wkład w budowę sieci wyszukiwalnych, udostępnialnych, interoperacyjnych i ponownie wykorzystywalnych danych i usług. Wszystkie te wysiłki przyczyniają się do budowy przewagi Europejskiej Przestrzeni Badawczej i wysunięcia jej na pozycję lidera dzięki budowie ekosystemu sprzyjającego innowacjom, który promuje interdyscyplinarną naukę i przyciąga talenty z całego świata, a także wspiera wewnętrzną mobilność europejskich naukowców. Inwestowanie w infrastruktury badawcze ma kluczowe znaczenie dla Europy dzięki sprzyjaniu rozwojowi nauki, wzrostowi gospodarczemu, innowacyjności, rozwojowi społecznemu oraz realizacji wysiłków UE na rzecz transformacji cyfrowej i ekologicznej oraz usprawniania reakcji Wspólnoty na kolejne kryzysy. Przestawione na łamach niniejszej broszury Results Pack 13 projektów realizowanych w ramach programu „Horyzont Europa” stanowi przykład wielu korzyści wypływających z zaawansowanych infrastruktur badawczych, dzięki którym możemy realizować badania w głębinach oraz w przestworzach. Krajowe inicjatywy badawcze prowadzone w ramach projektu NI4OS-Europe mają na celu ujednolicenie krajobrazu otwartej nauki w Europie, z kolei rezultaty projektu EOSC4Cancer zapewniają transgraniczny dostęp do danych dotyczących nowotworów. Gromadząc i udostępniając dane na temat COVID-19 i innych chorób zakaźnych, zespoły projektów EVA-GLOBAL i BY-COVID pomagają decydentom lepiej przygotować się na przyszłe pandemie. Sieć współpracy INSPIRE pomaga Europie utrzymać przewagę konkurencyjną w szybko rozwijającej się dziedzinie leczenia przy pomocy wiązek protonów, z kolei projekt ARIES znalazł sposoby na zmniejszenie rozmiarów i zużycia energii akceleratorów cząstek. Jednocześnie zespół projektu PRISMAP dążył do poprawienia dostępności izotopów medycznych w całej Europie. Dzięki autonomicznym sondom morskim, zespół projektu Euro-Argo RISE pomógł naukowcom w tworzeniu dokładniejszych modeli pogodowych, z kolei projekt INTERACT wspierał międzynarodową współpracę w regionie polarnym. Projekt OCRE przyczynił się do popularyzacji usług w chmurze i dostęp do danych z obserwacji Ziemi, a poprzez zapewnienie naukowcom zajmującym się naukami o Ziemi dostępu do technologii i danych, projekt EXCITE pomaga w poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące naszej planety. Ostatnie z przedstawionych projektów to ARIADNEplus, którego zespół pomaga archeologom w zagłębianiu się w naszą przeszłość, a także EPN-2024-RI, dzięki któremu naukowcy przygotowują się na przyszłe badania pozaziemskie.
