Niebieski dwutlenek węgla to dwutlenek węgla wychwytywany, magazynowany i uwalniany przez ekosystemy oceanów, wybrzeży, rzek i terenów podmokłych. Włączenie zarządzania ekosystemami niebieskiego dwutlenku węgla do ram dotyczących klimatu i różnorodności biologicznej ma zasadnicze znaczenie dla realizacji europejskich celów w tych obszarach. Niniejsza broszura Projects Info Pack przedstawia 15 projektów badawczych finansowanych przez UE, które wypełniają istotne luki w zakresie wiedzy, obserwacji, modelowania i przewidywania naturalnego składnika niebieskiego dwutlenku węgla w usługach ekosystemowych.

Zmiana klimatu i środowisko

Badania podstawowe

Zdrowie

© Unia Europejska, 2024

Na terenie UE znajduje się 1,3 mln km siedlisk rzecznych i ponad 100 000 km linii brzegowej w pięciu głównych strefach morskich, od Arktyki po region subtropikalny – i to bez uwzględnienia terytoriów zamorskich. Te ekosystemy i siedliska oceaniczne oraz przybrzeżne, od zimnowodnych koralowców po alpejskie bagna, odgrywają znaczącą rolę w globalnym obiegu węgla, gdyż stanowią największy długoterminowy pochłaniacz dwutlenku węgla w Europie, a także są obszarami o wysokiej bioróżnorodności.

W ciągu ostatniej dekady rośnie liczba badań mających na celu poznanie oceanów i pochłaniaczy niebieskiego dwutlenku węgla oraz zbadanie ich potencjału w zakresie łagodzenia zmiany klimatu. Ocena i kwantyfikacja szerokiego wachlarza korzyści zapewnianych przez ekosystemy przybrzeżne i morskie powinna poprawić możliwości uwzględnienia ich w krajowych działaniach i planach adaptacji.

Niestety wiele europejskich siedlisk rzecznych i morskich jest zagrożonych. Łowiska są nadmiernie eksploatowane, skupiska skorupiaków niszczone wskutek połowów włokami dennymi, pojawiania się inwazyjnych gatunków obcych i utraty siedlisk, a obszary przybrzeżne ulegają zniszczeniu w wyniku zanieczyszczenia i presji spowodowanej działalnością człowieka, na przykład budową infrastruktury. Na lądzie tereny podmokłe są osuszane na potrzeby uprawy roli i rozbudowy miast, a na rzekach wznoszone są tamy i podziemne kanały. W przypadku degradacji lub utraty ekosystemy te prawdopodobnie uwolnią dwutlenek węgla z powrotem do atmosfery.

Podczas gdy potencjalne korzyści klimatyczne ekosystemów niebieskiego dwutlenku węgla mogą jedynie nieznacznie wpłynąć na redukcję emisji gazów cieplarnianych, mogą one przyczynić się do zmniejszenia ryzyka i skutków zmiany klimatu, przynosząc wiele dodatkowych korzyści.

W odpowiedzi na nie można stosować dwa wzajemnie wspierające się podejścia. Pierwsze polega na utrzymaniu integralności naturalnych magazynów węgla w zdrowych ekosystemach, co ograniczy potencjalne uwalnianie przez nie gazów cieplarnianych. Drugim jest przywrócenie w skali stulecia ich potencjału do wychwytywania i sekwestracji dwutlenku węgla poprzez działania mające na celu odbudowę tych zdegradowanych ekosystemów morskich.

W obu przypadkach zdrowe funkcjonowanie tych ekosystemów jest w dużym stopniu uzależnione od utrzymania prawidłowej różnorodności biologicznej, co wpisuje się również w realizację celów UE w zakresie powstrzymania i odwrócenia procesu utraty bioróżnorodności.

Omówione w tej broszurze projekty mają na celu lepsze zrozumienie procesów dotyczących niebieskiego dwutlenku węgla oraz rozwój badań w tej istotnej dziedzinie. Prace te podzielono na trzy rozdziały. Pierwszy z nich dotyczy tego, w jaki sposób dwutlenek węgla przemieszcza się przez ekosystemy oceaniczne oraz jaki wpływ na te procesy ma działalność człowieka i zmiana klimatu. W drugim przyglądamy się nowym rozwiązaniom, narzędziom i technikom, od zrobotyzowanych pojazdów do pobierania próbek po środowiskową analizę DNA. W ostatnim rozdziale analizujemy, w jaki sposób wycenić usługi ekosystemów niebieskiego dwutlenku węgla, umieszczając je w centrum polityki społeczno-gospodarczej i środowiskowej.

Wspólnie wskazują one na potrzebę zrozumienia – i ochrony – europejskich siedlisk wodnych, wytyczając drogę prowadzącą do bardziej całościowego podejścia do działań na rzecz łagodzenia zmiany klimatu, których korzyści będą odczuwalne daleko poza europejskimi brzegami rzek i wybrzeżami.

Dwutlenek węgla w ekosystemach morskich i przybrzeżnych

Informacje na temat projektu

Działania naukowców na rzecz ochrony ekosystemów morskich w 16 regionach Europy

Z uwagi na fakt, że działalność człowieka nieustannie wpływa na ekosystemy oceaniczne, zadaniem projektu ACTNOW jest przygotowanie gruntu pod zrównoważone zarządzanie różnorodnymi strefami przybrzeżnymi w Europie.

Informacje na temat projektu

Badanie oceanów w pięciu wymiarach

Oceany zajmują ogromną powierzchnię, jednak znaczna jego część wciąż nie została zbadana. Misją uczestników projektu BIOcean5D jest badanie różnorodności biologicznej mórz, od mikroskopijnych wirusów po największe ssaki.

Informacje na temat projektu

Technologia DNA narzędziem doskonalenia polityki ochrony środowiska morskiego

Innowacyjne technologie DNA i mapowanie siedlisk wyznaczają nowe standardy w zakresie wiedzy o oceanach oraz ich ochrony.

Informacje na temat projektu

Jednolite podejście do obserwacji oceanów

Zdrowiu naszych oceanów zagraża coraz więcej czynników. Z tego względu zrozumienie różnorodności biologicznej mórz jeszcze nigdy nie było tak ważne.

Informacje na temat projektu

Tworzenie innowacyjnych narzędzi monitorujących ekosystemy morskie

Nowy zestaw narzędzi pomoże naukowcom stworzyć dokładniejszy obraz bogatego życia ukrytego pod powierzchnią oceanów.

Informacje na temat projektu

Kwantyfikacja wpływu człowieka na składowanie dwutlenku węgla w oceanach

Składowanie dwutlenku węgla w oceanach ma niezwykle istotne znaczenie dla spowolnienia zmiany klimatu. Przeprowadzone w ramach projektu OceanICU symulacje pomogą określić ilościowo wpływ różnorodnych scenariuszy wydobycia zasobów.

Nowe rozwiązania, narzędzia i techniki

Informacje na temat projektu

Odbudowa europejskich regionów przybrzeżnych

W projekcie CLIMAREST uczestniczą specjaliści z całej Unii Europejskiej, którzy wspólnie pracują nad innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie odbudowy i kompleksowymi strategiami wspierającymi zrównoważony rozwój i odporność regionów przybrzeżnych.

Informacje na temat projektu

Rozwiązania oparte na zasobach przyrody wspierają ochronę środowiska morskiego

Zespół projektu FutureMARES zajmuje się badaniem możliwości, jakie naturalne interwencje oferują w zakresie ochrony różnorodności biologicznej i społeczności ludzkich przed skutkami zmiany klimatu.

Informacje na temat projektu

Projekt Marine SABRES odkrywa korzyści z zarządzania ekosystemowego

Harmonia między społecznościami ludzkimi i siedliskami morskimi wymaga podejmowania decyzji opartych na wiedzy i rozumie.

Informacje na temat projektu

Podwodny ogród uprawiany przez turystów

W ramach projektu OCEAN CITIZEN trwają prace nad innowacyjnym planem, który da impuls do odbudowy przybrzeżnych lasów morskich na podstawie protokołu budowy sztucznych raf.

Informacje na temat projektu

Wsparcie odbudowy ekosystemów przybrzeżnych na dużą skalę

Rozwój wiedzy na temat oddziaływania oraz wpływu ekosystemów morskich na dobrostan ludzi może przełożyć się na opracowanie strategii i działań umożliwiających skuteczniejsze wspieranie ochrony różnorodności biologicznej.

Wycena usług ekosystemowych związanych z niebieskim dwutlenkiem węgla

Informacje na temat projektu

Nowe narzędzia wspierające różnorodność biologiczną ekosystemów morskich

Naukowcy wspierają rozwój projektów rekultywacji wybrzeży na szeroką skalę, łącząc rzeki z oceanami w celu uzyskania dodatkowych korzyści.

Informacje na temat projektu

Zmieniające się oblicze europejskich mórz

Życie w morzach Europy doświadcza dramatycznych zmian z powodu rosnącej aktywności człowieka i zmian środowiskowych.

Informacje na temat projektu

Odkrywanie nowych ekosystemów polarnego niebieskiego dwutlenku węgla

Wyniki finansowanego ze środków UE projektu POMP powinny pomóc zmniejszyć niepewność dotyczącą ilości CO2 pochłanianego przez glony w oceanach polarnych.

Informacje na temat projektu

Badanie potencjału węglowego nowych ekosystemów polarnych

Naukowcy badają możliwości eksportu i sekwestracji niebieskiego dwutlenku węgla w powstających polarnych społecznościach biologicznych.