Tylko błękit: Zielone innowacje realizowane w ramach przedsięwzięcia SESAR
Europejski Zielony Ład, czyli pakiet ustaw i aktów przyjęty przez Komisję Europejską w grudniu 2019 roku, zakłada transformację Europy, która do 2050 roku stanie się pierwszym kontynentem na świecie całkowicie neutralnym dla klimatu. Realizacja tego ambitnego celu wymaga jednak przeprowadzenia kompleksowych i daleko idących zmian w całym sektorze lotniczym, którego przedstawiciele muszą położyć znacznie większy nacisk na wpływ swojej działalności na środowisko. Osiągnięcie założeń wymaga opracowania i wdrożenia szeregu nowych technologii, a jednym z kluczowych obszarów pozostaje cyfrowa transformacja sektora zarządzania ruchem lotniczym. To właśnie na tym obszarze skupiają się innowacje opracowane w ramach SESAR. Na przestrzeni ostatniej dekady podmioty zaangażowane w realizację Wspólnego Przedsięwzięcia SESAR współpracowały w celu ograniczenia wpływu zarządzania ruchem lotniczym na środowisko, skupiając się zarówno na emisji CO2, jak i innych zanieczyszczeniach, hałasie i jakości powietrza. Uczestnicy tego jedynego w swoim rodzaju partnerstwa publiczno-prywatnego analizowali poszczególne etapy lotu i badali zagadnienie wykorzystania przestrzeni powietrznej, opracowując technologie pozwalające na ograniczenie zużycia paliwa, synchronizację wymiany danych oraz optymalizację działań naziemnych i lotów. Kluczową ambicją uczestników przedsięwzięcia jest zmniejszenie średniej emisji CO2 na lot o 0,8-1,6 tony do 2035 roku. W przybliżeniu odpowiada to posadzeniu około 500 milionów drzew. W tym celu badacze przyglądają się każdemu etapowi lotu - od bramki do bramki. W ramach Wspólnego Przedsięwzięcia SESAR realizowane są badania podstawowe i przemysłowe, a także demonstracje i testy prototypów na szeroką skalę, których celem jest rozwój nowatorskich koncepcji i innowacyjnych rozwiązań, a także ich popularyzacja i komercjalizacja. Przykłady realizacji stanowią projekty opisane na łamach tej broszury. Inicjatywy są współfinansowane ze środków programu „Horyzont Europa” i instrumentu „Łącząc Europę”, a ich realizacja odbywa się w ramach Cyfrowej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej - ambitnego programu badań i innowacji realizowanego w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia SESAR 3. Zespoły poszczególnych projektów skupiają się między innymi na sprawniejszym zarządzaniu ruchem lotniczym w celu poprawy osiągów podczas lotów, czego przykładami są projekty GALAAD i CONCERTO. Badacze rozwijają także technologie pozycjonowania samolotów, które umożliwią stosowanie dynamicznych ścieżek podejścia do lądowania oraz usprawnią planowanie tras lotów - rozwiązania tego rodzaju powstały w ramach projektu DYN-MARS oraz Green-GEAR, przy czym drugi z nich koncentrował się na zmniejszeniu zużycia paliwa. Naukowcy skupieni wokół projektów E-CONTRAIL i CICONIA zajmowali się warunkami sprzyjającymi powstawaniu trwałych smug kondensacyjnych, z kolei projekt GEESE skupiał się na wykorzystaniu śladów aerodynamicznych samolotów. W ramach przedsięwzięcia realizowane są także szeroko zakrojone badania nad wpływem zmiany klimatu na lotnictwo i oddziaływaniem lotnictwa na klimat - przykładem jest projekt AEROPLANE. Prace obejmują także demonstracje, prototypy i modele rozwiązań. Dwa z nich, realizowane w ramach projektów ECHOES i HERON, zapoczątkowane w 2021 roku dzięki finansowaniu w ramach instrumentu „Łącząc Europę” oraz Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA), wspierają realizację ambicji zawartych w Zielonym Ładzie i pozwalają na sprawniejszą realizację lotów. Dotychczas prace zaowocowały powstaniem przeszło 136 gotowych do wdrożenia rozwiązań. Wiele spośród nich zapewnia bezpośrednie i pośrednie korzyści dla środowiska. Kolejne rozwiązania są obecnie opracowywane przez zespoły. Katalog rozwiązań opracowanych w ramach przedsięwzięcia SESAR, obecnie dostępny w formie cyfrowej, pozwala na zapoznanie się z każdym z nich. Kolejne zaproszenia do składania wniosków w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia SESAR będą zakładały wykorzystywanie istniejących rozwiązań, co pozwoli na rozwój rzeczywistych i możliwych do wdrożenia sposobów dbania o środowisko. Dzięki nim przestrzeń powietrzna rozpościerająca się nad Europą stanie się najlepszym i najbardziej przyjaznym dla środowiska niebem na świecie.