Kiedy dane dotyczące monitorowania różnorodności biologicznej są niewystarczająco dokładne
Badacze wspierani z finansowanego ze środków UE projektu EuropaBON doszli do niepokojącego wniosku na temat danych zbieranych w ramach monitorowania różnorodności biologicznej. W swoim badaniu, opublikowanym na łamach czasopisma „Ecography”, ujawniają, że istniejące dane są dalece niepełne i z tego powodu nie przedstawiają w sposób wiarygodny trendów w zakresie zmian różnorodności biologicznej. Będziemy musieli zmierzyć się z problemem utraty różnorodności biologicznej, lecz nie uda nam się go rozwiązać bez udoskonalenia metod monitoringu. Jedną z takich metod, należących do najpopularniejszych, jest ocena składu gatunkowego w skali lokalnej. Należy jednak pamiętać, że alarmujące masowe wymieranie gatunków na świecie nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w sytuacji lokalnej. „Wśród społeczności naukowej rozgorzała debata na temat tego, dlaczego szeroko zakrojone globalne syntezy nie wskazały dotychczas na obecność negatywnych trendów w zakresie lokalnego składu gatunkowego”, mówi główny autor badania, prof. Henrique Pereira z Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze (MLU) w Niemczech, placówki koordynującej projekt EuropaBON, i niemieckiego Centrum ds. Badań Integracyjnych nad Różnorodnością Biologiczną (iDiv) w komunikacie prasowym wydanym przez iDiv. „Z naszych ustaleń wynika, że zmniejszenie lokalnego składu gatunkowego odbywa się najprawdopodobniej na znacznie mniejszą skalę niż zakładana oraz że w tych warunkach nawet niewielka tendencyjność przestrzenna i błędy w systemie monitorowania uniemożliwiają ustalenie globalnych trendów”.
Droga do niedokładności
Badanie globalnych trendów różnorodności biologicznej poprzez ocenę składu gatunkowego na danym obszarze wymaga zbierania i oceny danych z monitoringu na przestrzeni czasu. Jest jednak pewien haczyk, jak wyjaśnia badacz z iDiv i MLU dr Jose Valdez, który jest głównym autorem badania: „Na całym świecie dokumentowaniem występowania gatunków na danym obszarze zajmują się różni ludzie i różne organizacje. Problem z danymi polega na tym, że były one i wciąż są dokumentowane w całkowicie różnych warunkach i w większości przypadków bez uwzględniania znormalizowanych zasad. Po ich zebraniu błędy i odchylenia kumulują się, a tak otrzymany wynik jest niedokładny”. Zespół zbadał, na ile czynniki takie jak liczba miejsc pobierania próbek lub ich wielkość, odstępy czasowe pomiędzy kolejnym pobraniem próbek, błędy w zakresie oceny składu gatunkowego na danym obszarze i tendencyjność dotycząca wyboru obszaru wpłynęły na wyniki monitoringu. Ustalili, że określenie globalnych zmian różnorodności biologicznej byłoby teoretycznie możliwe, gdyby badanie prowadzono na podstawie próbek popranych w ciągu dekady na stu idealnie wyselekcjonowanych obszarach lub w ciągu trzech lat w tysiącu takich miejsc. Niestety o bezbłędnym pobieraniu próbek nie może być mowy – dane pochodzące z monitoringu zwykle obarczone są błędem wynoszącym 10-30 %. Co więcej, badacze odkryli, że błąd pomiarowy wynoszący zaledwie 5 % radykalnie obniża zdolność do niezawodnego wykrywania trendów globalnych. „Nasze wyniki pokazują, że uchwycenie dokładnych trendów dotyczących składu gatunkowego na danym obszarze wymaga monitorowania dużej liczby idealnie wyselekcjonowanych obszarów, co jest niemożliwe”, przekonuje dr Valdez. „Należy jednak zadać sobie pytanie, czy jest to w ogóle potrzebne lub istotne w kontekście skutecznej i odpowiadającej na potrzeby ochrony zróżnicowania biologicznego”. W związku z tym autorzy sugerują, że należy przede wszystkim ustalić priorytety w zakresie lokalnych i regionalnych ocen zmian różnorodności biologicznej przy pomocy modeli uwzględniających błędy pomiaru i tendencyjność. Dr Valdez zauważa: „Strategie i środki ochrony nie są koordynowane i wdrażane na poziomie globalnym tylko lokalnym i krajowym. Pomiar trendów różnorodności biologicznej w mniejszych skalach jest nie tylko bardziej praktyczny, ale pomaga również w zrozumieniu czynników przyczyniających się do utraty różnorodności biologicznej i ocenie skuteczności polityk ochrony”. W ramach działań związanych z udoskonaleniem metod monitoringu różnorodności biologicznej, zespół projektu EuropaBON (Europa Biodiversity Observation Network: integrating data streams to support policy) zorganizuje wirtualny warsztat na temat kluczowych zmiennych dotyczących bioróżnorodności. Ruszyły już zapisy dla osób zainteresowanych warsztatem, który odbędzie się w dniach 22-24 lutego 2023 r. Więcej informacji: strona projektu EuropaBON
Słowa kluczowe
EuropaBON, różnorodność biologiczna, monitoring, gatunki, skład gatunkowy
