Bliższe spojrzenie na rozdrobnienie danych na temat bioróżnorodności w Europie
W jakim stopniu dane na temat bioróżnorodności w Europie wpływają na strategie UE? Niedawna analiza, przeprowadzona przy wsparciu finansowanego przez UE projektu EuropaBON, wykazała, że dostępne dane na temat bioróżnorodności są niespójne i nie przynoszą jasnych odpowiedzi na istotne pytania związane z tworzeniem strategii. Dokument o tytule Europa Biodiversity Observation Network: User and Policy Needs Assessment zawiera pełną analizę i sprawozdanie wskazujące problemy, które różne państwa europejskie i odpowiednie agencje UE napotykają w związku z monitorowaniem bioróżnorodności. W UE dane są wysoce rozdrobnione, a porównywanie informacji pochodzących z różnych krajów Europy jest praktycznie niemożliwe ze względu na niejednakowe metody gromadzenia i analizowania danych na temat bioróżnorodności. „Dodatkowo wiele krajów ma problem nawet ze spełnieniem minimalnych wymogów Komisji Europejskiej w zakresie monitorowania bioróżnorodności”, zauważa Henrique Pereira, współautor analizy i profesor z niemieckiego Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze pełniącego rolę koordynatora projektu EuropaBON, w artykule opublikowanym w witrynie „EurekAlert!”. „Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele: niedostateczne finansowanie, niewystarczające zdolności techniczne, nieuwzględnienie tej kwestii w długoterminowych celach politycznych, brak dostępu do danych z sektora rolniczego, energetycznego i rybołówstwa, a także pewien sceptycyzm wobec zmiany istniejących metod”, opowiada Juliette Martin, współautorka oceny z austriackiego Międzynarodowego Instytutu Stosowanej Analizy Systemów (IIASA) będącego partnerem projektu EuropaBON. Programy monitorowania zwykle skupiają się na gatunkach i obszarach chronionych. Mniej uwagi poświęca się siedliskom i ekosystemom, a różnorodność genetyczna jest monitorowana jeszcze rzadziej.
Pełny obraz monitorowania bioróżnorodności w Europie
Na potrzeby sprawozdania badacze przeprowadzili konsultacje z ponad 350 ekspertami w dziedzinie strategii, nauki i ochrony środowiska. Celem zespołu było nie tylko zgromadzenie informacji o bieżących metodach monitorowania i związanych z nimi wyzwaniach, ale też wskazanie rozwiązań dla tych problemów. „Zebrane opinie tworzą pełny obraz bieżącej sytuacji w wielu państwach europejskich i stanowią podstawę do planowania nowej, wielonarodowej sieci monitorowania bioróżnorodności w Europie”, mówi Ian McCallum, współautor i badacz z IIASA, w tym samym artykule. Wśród rozwiązań wymienia się lepszą ogólną koordynację, współpracę i synchronizację działań związanych z monitorowaniem, zwiększenie ilości gromadzonych danych, poprawę spójności i wymiany informacji, a także większe wykorzystanie modeli i nowych technologii. „Wdrożenie tych rozwiązań nie będzie jednak możliwe bez specjalnego finansowania i budowania zdolności, które należy koordynować ze wszystkimi współpracującymi interesariuszami”, stwierdzają autorzy w pełnym tekście sprawozdania. Spójne, wysokiej jakości dane na temat bioróżnorodności są niezbędne, by zagwarantować harmonizację strategii w różnych sektorach oraz zrealizować założenia strategii UE na rzecz bioróżnorodności 2030. W analizie wskazano 15 kluczowych zmiennych dotyczących bioróżnorodności i kluczowych zmiennych dotyczących usług ekosystemowych, które interesariusze uznali za najważniejsze z punktu widzenia tworzenia strategii. Wśród tych zmiennych znalazły się: liczebność gatunków ptaków, ssaków i ryb morskich; rozmieszczenie roślin, ryb słodkowodnych, ssaków i gatunków inwazyjnych; rozmieszczenie siedlisk; zmiana sposobu użytkowania gruntów; liczebność społeczności zapylaczy oraz regulacja jakości wody. Inne kluczowe zmienne to zawartość węgla w glebie, odłów ryb, wartość gospodarcza zapylania i rozsiewania nasion, a także szkodliwe zakwity glonów. Jednak w przypadku większości najważniejszych zmiennych monitorowanie jest niedostateczne lub w ogóle nie jest przeprowadzane. Wnioski zamieszczone w sprawozdaniu pomogą partnerom projektu EuropaBON (Europa Biodiversity Observation Network: integrating data streams to support policy) w doborze kluczowych zmiennych dotyczących bioróżnorodności i usług ekosystemowych, identyfikacji braków w zakresie monitorowania oraz wspólnym projektowaniu procesów z udziałem różnych interesariuszy. Projekt zakończy się w listopadzie 2023 roku. Więcej informacji: strona projektu EuropaBON
Słowa kluczowe
EuropaBON, bioróżnorodność, monitorowanie, dane, ekosystem, strategia
