Kompleksowe badanie stanu środowiska w Europie
„Wyobraźmy sobie Europę, w której monitorowanie różnorodności biologicznej odbywa się bez granic i zapewnia pełen obraz stanu środowiska naszego kontynentu…”. To właśnie te słowa stanowiły wizję przyświecającą badaczom finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu Biodiversa-plus, którzy w styczniu 2023 roku rozpoczęli realizację zaplanowanego na rok programu pilotażowego mającego na celu ocenę stanu zarządzania monitorowaniem różnorodności biologicznej w Europie na szczeblach poszczególnych krajów oraz mniejszych jednostek. Wyniki tego pilotażowego przedsięwzięcia pomogą w rozwoju europejskiego systemu zarządzania dotyczącego tego obszaru, a zwłaszcza w procesie budowania Europejskiego Centrum Koordynacji Monitorowania Różnorodności Biologicznej (BMCC). Pilotażowe przedsięwzięcie obejmowało trzy zadania. Pierwszym z nich była ocena struktur zarządzania oraz rozwiązań w zakresie zarządzania danymi i interoperacyjności systemów monitorowania różnorodności biologicznej w krajach europejskich. Badacze opracowali także analizy wykorzystania standardów danych i metadanych, takich jak Darwin Core (DwC) i Ecological Metadata Language (EML). Wnioski zostały oparte na sprawozdaniach przedłożonych przez 10 uczestniczących krajów i regionów, wśród których znalazły się Autonomiczna Prowincja Bolzano (Włochy), Azory (Portugalia), Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Izrael i Szwecja. Ustalenia badaczy wskazują na różnice między krajami i regionami dotyczące wszystkich badanych aspektów. Naukowcy stwierdzili, że struktury zarządzania są niezwykle zróżnicowane i obejmują zarówno wysoce scentralizowane modele, w przypadku których pojedyncze organizacje odpowiadają za procesy monitorowania (z taką sytuacją mamy do czynienia na przykład w Danii), jak i wysoce zdecentralizowane struktury, obejmujące rozległą sieć organizacji (Bolzano). Badacze określili także różnice w dojrzałości rozwiązań w zakresie zarządzania danymi i interoperacyjności, wskazując obszary do poprawy w każdym uczestniczącym kraju oraz regionie. W wyniku prac okazało się jednak, że stosowanie standardów DwC i EML jest stosunkowo powszechne, a osiem spośród dziesięciu uczestniczących krajów i regionów wykorzystuje je w pewnym stopniu do monitorowania danych dotyczących różnorodności biologicznej. Wśród wyjątków znalazły się Czechy, w przypadku których stwierdzono stosowanie innych standardów danych i metadanych, a także Bułgaria, w której takie standardy nie są obecnie stosowane.
Kluczowe ośrodki
Analizy dotyczące krajowych ośrodków okazały się obiecujące – połowa uczestniczących krajów i regionów zgłosiła, że posiada już stosowne krajowe ośrodki zajmujące się tym zagadnieniem. Jak dowiadujemy się z informacji prasowej opublikowanej przez zespół projektu Biodiversa-plus, ośrodki te odegrają kluczową rolę w procesie budowy powiązań z europejską instytucją BMCC, która powstaje pod kierownictwem zespołu finansowanego ze środków UE projektu EuropaBON, jednego z kluczowych partnerów inicjatywy Biodiversa-plus. W swoich sprawozdaniach uczestnicy zwrócili szczególną uwagę na wybrane zagadnienia, które obecnie stanowią przeszkody na drodze do skutecznego zarządzania monitorowaniem różnorodności biologicznej w ich kraju lub regionie. Obejmowały one trudności w znalezieniu i uzyskaniu dostępu do potrzebnych danych oraz brak stabilnych i trwałych źródeł finansowania. Inne problemy zgłaszane przez uczestników obejmowały niedostateczną koordynację między interesariuszami oraz brak zasobów ludzkich. Kolejne działania w ramach projektu będą opierały się na ustaleniach uzyskanych w ramach pilotażowych badań, a ich celem jest szczegółowe zaplanowanie utworzenia krajowych i regionalnych ośrodków lub centrów koordynacji monitorowania różnorodności biologicznej, dzięki czemu w każdym kraju lub regionie powstanie jedna organizacja tego rodzaju, której zadaniem będzie koordynacja działań z BMCC. Ponadto rozwój tych ośrodków powinien być traktowany priorytetowo niezależnie od procesu powstawania BMCC na szczeblu europejskim. „Wniosek jest jasny – budowa zharmonizowanej sieci monitorowania różnorodności biologicznej w całej Europie wymaga współpracy, elastyczności i skupienia się na wspólnych celach", podsumowują autorzy informacji prasowej. Prace w ramach projektu Biodiversa-plus (The European Biodiversity Partnership) dobiegną końca w 2028 roku. Więcej informacji: strona projektu Biodiversa-plus
Słowa kluczowe
Biodiversa-plus, różnorodność biologiczna, monitorowanie różnorodności biologicznej, zarządzanie, standard danych, standard metadanych, interoperacyjność danych
