Badanie związku między cechami roślin a klimatem
Badanie przeprowadzone w ostatnim czasie przez międzynarodowy zespół naukowców rzuciło więcej światła na rolę, jaką rośliny odgrywają w regulacji klimatu. Jego wyniki opublikowane na łamach czasopisma „Global Change Biology” wskazują, że poszczególne ekosystemy mogą znacząco wpływać na klimat Europy – w zależności od rodzajów roślin w nich występujących. Badanie było częścią projektu FeedBaCks, który otrzymał wsparcie ze środków finansowanego przez Unię Europejską projektu Biodiversa-plus, jako rezultat wspólnego zaproszenia do składania wniosków badawczych ogłoszonego w ramach projektu BiodivClim. BiodivClim to inicjatywa współfinansowana przez Komisję Europejską, za pośrednictwem której przydzielane są fundusze na realizację międzynarodowych propozycji badawczych w dziedzinie różnorodności biologicznej i zmiany klimatu. Funkcjonuje w oparciu o zrzeszone w niej ponad 33 organizacje finansujące z 22 krajów w Europie i na innych kontynentach. W ramach badania naukowcy połączyli dane satelitarne z danymi dotyczącymi roślinności opartymi na ponad 49 800 obserwacjach gruntów w całej Europie. Wydzielone fragmenty gruntów zostały pogrupowane według trzech szerokich kategorii siedlisk – lasów, formacji krzewiastych i obszarów trawiastych – a następnie według węższych podklas, takich jak wiecznie zielone lasy iglaste i liściaste, alpejskie i umiarkowane formacje krzewiaste lub wrzosowiska, a także alpejskie, suche, umiarkowanie wilgotne lub wilgotne obszary trawiaste.
Złożona sieć zależności
Badanie wykazało, że lokalna różnorodność roślin odpowiada za około 5 % regulacji regionalnego klimatu, ale istotną rolę odgrywa też wiele innych czynników. Główny autor badania, dr Stephan Kambach z Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze, niemieckiej uczelni będącej partnerem projektu FeedBaCks, w komunikacie prasowym zamieszczonym na stronie internetowej uniwersytetu tłumaczy: „Między roślinami a klimatem istnieją niezwykle złożone zależności. Z jednej strony, klimat znacząco wpływa na wzrost roślin, a także na ich właściwości, takie jak wysokość, grubość liści czy głębokość korzeni. Z drugiej strony, rośliny wpływają na warunki klimatyczne na wiele różnych sposobów”. Zbiorowiska roślinne na danym obszarze, w szczególności siedliska leśne, mogą wpływać na lokalny klimat poprzez odbijanie światła słonecznego lub poprzez ewapotranspirację – proces, w którym woda jest tracona zarówno poprzez parowanie z gruntu, jak i poprzez transpirację z liści roślin. Nowe badania rzucają więcej światła na zakres, w jakim różne cechy funkcjonalne roślin – innymi słowy, cechy takie jak właściwości liści, korzeni lub nasion, które wpływają na ich przetrwanie, rozmnażanie i wzrost – oddziałują na klimat. „Wykazaliśmy, że znaczna część obserwowanych procesów regulujących klimat może być wyjaśniona za pomocą różnic, jakie występują w obrębie cech funkcjonalnych lokalnie występującej roślinności. Dlatego też w dużej mierze zależy to od tego, jakie rośliny oraz w jakiej liczbie rosną w danym ekosystemie”, zauważa dr Kambach. Stwierdzono jednak, że efekty te znacząco się różnią w zależności od ekosystemu – w lasach iglastych są na przykład inne niż w lasach liściastych. „Udało nam się jednak udowodnić, że wyższa pokrywa roślinna odbija mniej światła słonecznego, a większe liście oznaczają wyższy poziom parowania i większą sekwestracją dwutlenku węgla”. Starszy autor badania, prof. dr Helge Bruelheide, również z Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze, podsumowuje: „Nasze badanie dostarcza danych stanowiących ważny punkt wyjścia zarówno dla strategii ochrony przyrody, jak i polityki. Przy opracowywaniu środków łagodzących zmianę klimatu należy wziąć pod uwagę potencjalny wpływ różnorodności biologicznej i wywołany przez nią efekt sprzężenia zwrotnego”. Sześcioletni projekt BiodivClim (Promoting and implementing joint programming to reinforce transnational research at the crossroad between biodiversity and climate change) zakończy się w 2025 roku. Z kolei inicjatywa Biodiversa-plus (The European Biodiversity Partnership) została uruchomiona w 2021 roku i dobiegnie końca w 2028 roku. Więcej informacji: strona projektu Biodiversa-plus strona projektu BiodivClim strona projektu FeedBaCks
Słowa kluczowe
Biodiversa-plus, BiodivClim, roślina, różnorodność biologiczna, klimat, zmiana klimatu, las
