Bodemgezondheid: Profiteren van gezonde bodems, voor voedsel, mensen, de natuur en het klimaat
Het leven op aarde is afhankelijk van een gezonde bodem. 95 % van de mondiale voedselproductie vindt plaats in de bodem. De bodem is de leefomgeving van een kwart van alle terrestrische soorten en speelt niet alleen een cruciale rol in de nutriëntencyclus, maar tevens bij het opslaan van koolstof en de zuivering van water. Dit levert vervolgens weer een bijdrage aan het beperken van de gevolgen van klimaatverandering en het voorkomen van overstromingen en droogte. Maar ondanks de fundamentele rol die de bodem speelt in het functioneren van de ecosystemen van onze planeet, worden bodems in Europa (en wereldwijd) aangetast. Inmiddels begint dit verstrekkende gevolgen te krijgen, voor de voedselzekerheid en -veiligheid, de integriteit van ecosystemen en de diensten die zij de mensheid bewijzen. Er moet dringend actie worden ondernomen, met name omdat het (re)genereren van bodems en het herstellen van de bodemgezondheid een aanzienlijke tijd duren.
EU-beleid op bodemgebied
In een aantal van de huidige en aanstaande EU-beleidsinitiatieven staat bodembehoud centraal. Gezonde bodems zijn essentieel om te kunnen voldoen aan de ambitieuze doelen van de Europese Green Deal en de in de strategieën opgenomen doelstellingen, met name de Van boerderij tot bord-strategie en de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030. Daarnaast wil de Europese Commissie in 2021 de Thematische strategie voor bodembescherming van de EU bijwerken en een gemeenschappelijk EU-kader instellen voor acties om bodems te behouden, beschermen en herstellen.
Werkelijke inspanningen ten aanzien van bodembescherming stimuleren via innovatief, door de EU gefinancierd onderzoek
Kennis en instrumenten die worden ontwikkeld via onderzoek en innovatie leveren een bijdrage aan het behoud van een gezonde bodem. Zo benadrukte recent onderzoek de functie van de bodem als opslag voor koolstof en stikstof, waarmee het ondersteuning bood voor de rol van land- en bosbouw in het beperken van de uitstoot van broeikasgassen, en het tegengaan van woestijnvorming en aantasting van bodems. Onder Horizon 2020 werd in verschillende onderwerpen specifiek aandacht besteed aan het stimuleren van onderzoek naar bodemgezondheid. Deze inspanningen worden voortgezet onder het nieuwe Horizon Europe-programma van de EU. Horizon Europe omvat tevens nieuwe ‘EU-missies’ die zijn opgezet om de aanzienlijke maatschappelijke uitdagingen op te lossen waarmee de wereld zich geconfronteerd ziet. Er zijn vijf specifieke missies voorgesteld, waarvan er één is gericht op Bodemgezondheid en voedsel: ‘Caring for soil is caring for life’ (‘Zorgen voor de bodem is zorgen voor leven’). Als deze missie wordt aangenomen, zal deze zich sterk maken voor de ontwikkeling van echte, tastbare oplossingen voor het herstellen van bodemgezondheid en bodemfuncties, en bewustmaking van de samenleving van het belang van bodems.
Ontdek de projecten die echt het verschil maken
De twaalf in dit Results Pack uitgelichte projecten benadrukken de synergieën tussen wat er al is bereikt en hoe deze resultaten kunnen worden uitgebreid onder Horizon Europe en de voorgestelde EU-missie op het gebied van bodemgezondheid en voedsel. Met name het project LANDMARK ontwikkelde een kader voor bodembeheer ter ondersteuning van een duurzame Europese voedselproductie en heeft talloze aanbevelingen opgesteld voor beleidsmakers. Het project CIRCASA werkte aan de ontwikkeling van internationale synergieën ten aanzien van onderzoek en kennisuitwisseling op het gebied van koolstofvastlegging in landbouwgrond, zowel in de EU als wereldwijd. Met boeren en de landbouw in het achterhoofd heeft het project BEST4SOIL hard gewerkt om boeren eenvoudige toegang te bieden tot praktische informatie in hun eigen taal, over hoe zij de bodemgezondheid kunnen stimuleren. NUTRIMAN ontwikkelde een onlineplatform om boeren te helpen te voldoen aan de nieuwe EU-regelgeving met betrekking tot het gebruik van niet-duurzame meststoffen na 2022. Het platform bevat informatie over in ontwikkeling zijnde technologieën en oplossingen waarmee de overstap naar duurzame biomeststoffen wordt vereenvoudigd. En ook beginnende onderzoekers, gefinancierd via het Marie Skłodowska-Curie Actions-programma, hielden zich bezig met onderzoek naar bodemgezondheid. Het project AGG-REST-WEB bood nieuwe inzichten in de relatie tussen bodembiodiversiteit en -werking, en toonde aan dat een voedselweb in de bodem invloed kan hebben op de fysieke eigenschappen van de bodem, die op hun beurt weer bepalend zijn voor toegang tot voedsel. Het project IDESoWa was erop gericht te onderzoeken hoe versterkte drainage van bodems, door ondergrondse drainagesystemen, de minerale samenstelling van de bodem verandert, en daarmee de kringloop van organische stoffen en nutriënten beïnvloedt. Tot slot verkende het project DormantMicrobes van de Europese Onderzoeksraad, met de nadruk op opzienbarend grensverleggend onderzoek, hoe micro-organismen in de bodem in staat zijn energie te genereren, hun cellen te versterken ter bescherming en beperkte, korte waterpulsen te gebruiken; allemaal om te overleven in gevarieerde, en soms zware bodemomgevingen.