Wykorzystanie technologii do zaszczepienia w uczniach silniejszego nastawienia na rozwój
„Jeśli w coś wierzysz, możesz to osiągnąć” – to motywacyjna mantra, którą prawdopodobnie wszyscy znamy. Ale czy ma ona jakiekolwiek przełożenie na rzeczywistość? Spróbował się tego dowiedzieć zespół finansowanego przez UE projektu BRAINBELIEFS. „»Growth mindset«, czyli nastawienie na rozwój, to sposób, w jaki człowiek postrzega wyzwania i niepowodzenia”, wyjaśnia Nienke van Atteveldt, profesor neuronauki i nauki o społeczeństwie Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie. „Ludzie z takim sposobem myślenia wierzą, że nawet jeśli mają z czymś trudności, zawsze mogą je pokonać”. W projekcie BRAINBELIEFS, który otrzymał wsparcie z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, van Atteveldt i jej zespół przyjrzeli się roli, jaką nastawienie na rozwój odgrywa w szkole średniej. W szczególności interesowało ich zrozumienie, w jaki sposób przekonania nastolatków na temat ich własnych zdolności uczenia się kształtują sposób, w jaki radzą sobie z wyzwaniami i niepowodzeniami w szkole. „W drodze badań obserwacyjnych wykazaliśmy, że sposób myślenia nastolatków ma bezpośredni wpływ na ich zachowania związane z nauką, a w zasadzie na ich wybór dotyczący tego, czy włożyć wysiłek w naukę, czy jednak nie”, twierdzi van Atteveldt. Co ważne, naukowcy zauważyli też, że nie można w tym wypadku dokonać prostego podziału na osoby posiadające nastawienie na rozwój i takie, które uznają cechy takie jak inteligencja, zdolności i talent za stałe i niezmienne. „Przekonania uczniów dotyczące nauki są złożone, ponieważ posiadają oni bogatsze, bardziej zróżnicowane systemy przekonań, które dostosowują do swojego sposobu uczenia się”, dodaje van Atteveldt.
Stymulowanie nastawienia na rozwój
Kolejnym krokiem uczonych było sprawdzenie, czy nastawienie uczniów na rozwój można stymulować. W tym celu opracowali interwencję pod nazwą „Explore Your Brain”, obejmującą gry wykorzystujące metodę neuronalnego sprzężenia zwrotnego opartego na EEG, które pozwalają uczniom doświadczyć wpływu, jaki mają na swój mózg. Za przykład może posłużyć jedna z gier, która polegała na pokazywaniu uczniom linii poruszającej się góra–dół, a ich zadaniem było kontrolowanie jej przy użyciu jedynie siły umysłu. „To pierwszy raz, kiedy oparta na EEG mobilna technologia neuronalnego sprzężenia zwrotnego została wykorzystana do zwiększenia motywacji i wiary w siebie uczniów”, zauważa van Atteveldt.
Nastawienie na rozwój i odporność na stres związany ze szkołą
Dzięki przeprowadzeniu randomizowanego, kontrolowanego badania w szkołach naukowcy mogli wykazać, że ich interwencja oparta na technologii pozwala wzmocnić u uczniów nastawienie na rozwój w ciągu pierwszego roku użytkowania. Badanie wykazało również, że dzięki tej interwencji oceny tych uczniów z matematyki nie pogorszyły się. Ale czy efekt zastosowania tej metody jest trwały? Niestety, zaplanowana na dwa lata obserwacja wypadła w samym środku trwania pandemii COVID-19, kiedy większość szkół była zamknięta, a uczniowie uczyli się w domach. I mimo że w takim momencie wielu naukowców poddałoby się, uczestnicy projektu BRAINBELIEFS dostrzegli w tym szansę. „Dostosowaliśmy dwuletnie badania obserwacyjne w taki sposób, by uwzględniały wskaźniki narażenia na stres związany z pandemią COVID-19 oraz style radzenia sobie z tą sytuacją”, podkreśla van Atteveldt. „Pozwoliło nam to zbadać wpływ sposobu myślenia nastawionego na rozwój na odporność na stres związany ze szkołą”. Co ciekawe, wyniki pokazały, że uczniowie, którzy brali udział w interwencji opartej na EEG rok wcześniej, byli bardziej odporni na stres związany z COVID-19, częściowo dzięki zastosowaniu bardziej adaptacyjnych strategii radzenia sobie ze stresem. „Jest to kolejny dowód na skuteczność technologii neuronalnego sprzężenia zwrotnego jako sposobu na promowanie wśród uczniów sposobów myślenia ukierunkowanych na rozwój”, dodaje van Atteveldt. Dużą część wyników projektu udostępniono za pośrednictwem strony internetowej Lab of Learning. Powiązani z projektem naukowcy pragną nadal rozwijać interwencję „Explore Your Brain”, tak by można było korzystać z niej na miejscu w klasie, przede wszystkim z myślą o uczniach potrzebujących takiego wsparcia.
Słowa kluczowe
BRAINBELIEFS, uczenie się, zachowania związane z nauką, zdolność uczenia się, nastawienie na rozwój, mózg, umysł, neuronauka, technologia neuronalnego sprzężenia zwrotnego
