Mudell ta’ bootcamp biex iħaffef ix-xjenza tal-komunità
Ix-xjenza taċ-ċittadini ilha magħna għal żmien twil ħafna. “Ħafna min-nies minn sekli ilu li llum insejħu xjentisti ma kinux imħarrġa formalment fl-oqsma li rriċerkaw fihom”, tispjega l-koordinatriċi tal-proġett ta’ ACTION (Participatory science toolkit against pollution) Elena Simperl minn Kings College London, ir-Renju Unit. “Kienu sempliċiment interessati u kurjużi, u kellhom il-mezzi biex jitgħallmu huma stess u jesperimentaw”. Ħaġa ewlenija li nbidlet, tinnota Simperl, hija t-teknoloġija. Id-dinja diġitali żiedet b’mod drammatiku l-kapaċità taċ-ċittadini li jikkontribwixxu għall-isforzi xjentifiċi, pereżempju, permezz tar-reġistrazzjoni u t-tlugħ tas-sejbiet fuq smartphones. Dan jista’ jinvolvi l-monitoraġġ tal-kwalità tal-arja, jew it-tiftix ta’ immaġini bis-satellita għal fenomeni astronomiċi speċifiċi. “Bħala xjentista tal-kompjuter, dejjem kont interessata dwar kif it-teknoloġija tista’ tintuża kemm biex tilħaq lin-nies, kif ukoll tikkomunika x-xjenza”, tgħid Simperl. “Bdejt nirrealizza madankollu li għat-tip ta’ appoġġ teknoloġiku li jeħtieġu proġetti tax-xjenza taċ-ċittadini, m’hemmx soluzzjoni waħda għal kulħadd. Hemm firxa ta’ bżonnijiet”.
L-aċċelerazzjoni tax-xjenza taċ-ċittadini
Il-proġett ACTION ta’ 3 snin iffinanzjat mill-UE fittex li japplika l-kunċett tal-bootcamp – programm intensiv ta’ 6 xhur ta’ appoġġ interdixxiplinarju popolari mal-komunitajiet intraprenditorjali jew tat-teknoloġija – għal inizjattivi ta’ xjenza taċ-ċittadini. Intagħżlu madwar 16-il inizjattiva minn madwar l-Ewropa, kull waħda ffukata fuq tip ta’ tniġġis, inkluż dawl, ħamrija, ilma, storbju u arja. Biex toffri l-possibbiltà lil firxa wiesgħa ta’ partijiet interessati jipparteċipaw fil-programm tagħha, ACTION nediet żewġ sejħiet kompetittivi ħafna miftuħa għal inizjattivi fuq skala żgħira, u b’riżultat ta’ dan il-finanzjament tal-Kummissjoni ngħata b’mod progressiv lil dawk magħżula. Fil-qalba tal-proġett kien hemm l- ACTION Accelerator, programm imfassal apposta żviluppat mill-imsieħba tal-proġett biex jipprovdi kull inizjattiva magħżula b’finanzjament, taħriġ, konsulenza u aċċess għal għodod diġitali. “Fl-istess ħin, ridna nitgħallmu minnhom dwar kif it-teknoloġiji diġitali jistgħu jappoġġaw bl-aħjar mod dan it-tip ta’ xogħol, b’mod partikolari kif jappoġġaw kollaborazzjonijiet u inizjattivi ta’ intelliġenza kollettiva ma’ voluntiera, xjentisti u komunitajiet lokali”, iżżid Simperl. L-Aċċeleratur kien kapaċi jgħin fi proġetti f’diversi modi. L-inizjattiva Street Spectra, pereżempju, fittxet li tfassal u tikkaratterizza s-sorsi tad-dawl pubbliku madwar id-dinja. L-astrofiżiċi jistgħu mbagħad jużaw din id-data biex isiru jafu aktar dwar l-impatt tad-dawl tat-toroq urbani fuq l-ambjent. L-ACTION Accelerator kien kapaċi jindirizza sfidi tekniċi, jenfasizza l-ħtieġa li tinkiseb kopertura akbar tad-data, u jqajjem kuxjenza dwar kwistjonijiet potenzjali ta’ privatezza tad-data, bħar-riskju li l-voluntiera jistgħu jibagħtu b’mod involontarju informazzjoni dwar il-post jew il-movimenti tagħhom meta jtellgħu d-data. “Dan huwa eżempju wieħed biss ta’ kif ħdimna biex ngħinu l-inizjattivi”, tgħid Simperl. “Inizjattivi differenti kienu jeħtieġu tipi differenti ta’ involviment”. Proġetti oħra megħjuna minn ACTION Accelerator jinkludu esperiment Taljan biex titkejjel il-kapaċità tas-siġar li jassorbu t-tniġġis tal-arja, biċ-ċittadini jiġbru data minn sensuri innovattivi mqiegħda madwar foresti urbani. Fil-Portugall, sar eżerċizzju ta’ mmappjar tal-użu tal-pestiċidi u l-fertilizzanti fil-biedja tad-dar u l-ġardinaġġ. Fis-16-il inizjattiva kollha, ħadu sehem madwar 1 200 ċittadin voluntier, li ssottomettew kważi 245 000 ritratt u 7 600 fajl awdjo.
Użu tal-poter tan-nies
Is-sejbiet tal-proġett jinsabu f’sett ta’ għodod tax-xjenza taċ-ċittadini disponibbli b’xejn biex jgħinu lill-akkademiċi jfasslu u jirrealizzaw proġetti tax-xjenza taċ-ċittadini li jagħmlu l-aħjar użu mit-teknoloġiji disponibbli. Simperl tixtieq ukoll tara aktar xogħol ta’ riċerka ffukat fuq l-użu ta’ għodod diġitali biex jiżdiedu l-proġetti tax-xjenza taċ-ċittadini, u biex jitħarrġu aktar timijiet tax-xjenza taċ-ċittadini. “Naf li hemm eluf ta’ inizjattivi li jistgħu jibbenefikaw minn dan,” temmet tgħid.
Keywords
ACTION, ċittadini, bootcamp, tniġġis, dawl, smartphone, astrofiżiċi