Administracja cyfrowa: współtworzenie innowacyjnych usług publicznych na rzecz mieszkańców i przedsiębiorstw
Jak możemy przeczytać w planie działania UE na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020: „Cyfrowe usługi publiczne zmniejszają obciążenie administracyjne przedsiębiorstw i obywateli, ponieważ kontakt z administracjami publicznymi jest dzięki nim szybszy, efektywny, wygodniejszy, bardziej przejrzysty i tańszy”. Plan działania UE na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020 oraz deklaracja ministerialna z Tallinna z 2017 roku w sprawie administracji elektronicznej przedstawiają wizję rozwoju nowoczesnych usług publicznych, cechujących się domyślną cyfrowością, transgranicznością i interoperacyjnością, a także powszechnością i dostępnością, otwartością i przejrzystością, niezawodnością i bezpieczeństwem oraz jednorazowością (czyli zasadą pozwalającą użytkownikom podawać informacje tylko raz). Jednakże na drodze do realizacji tej wizji stoi szereg wyzwań, wśród których warto wymienić konieczność zmiany podejścia w zakresie zastępowania procesów wykorzystujących dokumenty papierowe procesami cyfrowymi, lepsze zrozumienie zalet i wad różnych strategii cyfryzacji, a także oszacowanie korzyści angażowania obywateli we wspólne projektowanie i świadczenie usług publicznych. Inną ważną kwestią jest złożoność techniczna związana z zagwarantowaniem interoperacyjności pomiędzy państwami członkowskimi, sektorami i usługami. Jeśli chodzi o użytkowników, po deklaracji z Tallinna obywatele i przedsiębiorstwa coraz częściej oczekują wyższego poziomu świadczonych usług publicznych, które będą dostosowane do ich potrzeb, ograniczania obciążenia administracyjnego, większej przejrzystości, większego uczestnictwa oraz angażowania obywateli w tworzenie usług publicznych. Obywatele wolą nie podawać tych samych informacji kilka razy, dlatego administracje publiczne powinny wymieniać się danymi i ponownie je wykorzystywać, w zgodzie z przepisami dotyczącymi ochrony danych. Jest to „zasada jednorazowości” – jedno z podstawowych założeń planu działania UE na rzecz administracji elektronicznej. Sprawne i przyjazne dla użytkowników cyfrowe usługi publiczne mogą przynieść więcej korzyści niż tylko na przykład możliwość wygodnego płacenia podatków przez internet. Jest to także szansa na stworzenie prawdziwej wartości dodanej, zwiększając efektywność jednolitego rynku UE oraz dając obywatelom większą swobodę i kontrolę nad tym, w jaki sposób podejmują dialog z władzami państwowymi. Jako że do skutecznego funkcjonowania jednolitego rynku niezbędne jest usunięcie barier cyfrowych, plan działania UE na rzecz administracji elektronicznej jest częścią strategii jednolitego rynku cyfrowego dla Europy.
Wizja staje się rzeczywistością
Dostarczanie innowacyjnych rozwiązań z zakresu administracji elektronicznej i wdrażanie zasad określonych w planie działania i deklaracji z Tallinna to niektóre z celów projektów realizowanych dzięki wsparciu UE. Finansując badania, czy to ukierunkowane na opracowywanie rozwiązań technicznych, czy też zachęcanie obywateli do większego zaangażowania, UE likwiduje bariery, które obecnie uniemożliwiają nam pełne wykorzystanie potencjału technologii cyfrowych. Inteligentna urbanizacja i związane z nią czujniki, urządzenia w naszych kieszeniach, powszechny dostęp do internetu oraz usługi w chmurze umożliwiają otwarte, innowacyjne sprawowanie rządów, pozwalające obywatelom korzystać z usług wtedy, gdy ich potrzebują, i w sposób, w jaki ich potrzebują. Ale zmienia się także pojęcie obywateli jako „klientów”. Wykorzystując wszystkie możliwości narzędzi cyfrowych, obywatele mogą stać się prawdziwymi partnerami i współtworzyć odpowiadające im usługi razem z administracją publiczną. W tym kontekście europejskie administracje publiczne są interesującymi przykładami organów władzy, które eksperymentują z nowymi technologiami, uwzględniając kwestie prywatności, bezpieczeństwa i zagadnień etycznych. W tej broszurze przedstawiamy niektóre z działań w zakresie badań i innowacji, w ramach których badacze pomagają administracjom publicznym w całej Europie w pełni wykorzystać potencjał administracji cyfrowej.
Nowe narzędzia, nowe podejścia
Założeniem wszystkich projektów przedstawionych w zaktualizowanej broszurze Results Pack jest przybliżenie administracji elektronicznej obywatelom. Broszura zawiera 10 artykułów opublikowanych w 2019 roku oraz pięć nowych tekstów z 2020 roku. Trzy z oryginalnych artykułów zostały także uzupełnione interesującymi informacjami na temat nowych osiągnięć projektów od czasu pierwszej publikacji broszury. Projekt smarticipate powstał w odpowiedzi na wyzwanie, jakim jest zachęcanie obywateli do angażowania się w proces podejmowania decyzji, z kolei projekty WeGovNow oraz ENLARGE promują współtworzenie i współświadczenie usług publicznych na szczeblu lokalnym. Aby zwiększyć stopień wykorzystania usług cyfrowych, zespół projektu CITADEL analizuje potrzeby administracji publicznych i próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego obywatele nie korzystają z dostępnych cyfrowych usług publicznych. Tymczasem badacze realizujący projekt TOOP testują rozwiązanie ułatwiające administracjom wdrożenie „zasady jednorazowości”, czyli federacyjną architekturę techniczną, która połączy rejestry krajów UE – opowiada o tym jeden z naszych zaktualizowanych artykułów. Kolejny projekt, SCOOP4C, ma na celu uproszczenie procedur administracyjnych dla obywateli. Wyniki projektu RECAP pomagają administracjom i rolnikom zapewnić zgodność z wymogami technicznymi wspólnej polityki rolnej, przynosząc oszczędności czasu i pieniędzy. Z kolei zespół projektu OpenGovIntelligence realizuje pilotażowe działania z wykorzystaniem połączonych otwartych danych statystycznych oraz aktywnego uczestnictwa społeczeństwa i przedsiębiorstw w wymianie danych.
