Jasna przyszłość tekstyliów dzięki gospodarce o obiegu zamkniętym
Wyroby włókiennicze są nieodłącznym elementem współczesnego życia – są potrzebne do produkcji nie tylko odzieży i obuwia, ale także dywanów, zasłon i tkanin dla domu, biura czy budynków użyteczności publicznej. Branża tekstylna jest jedną z największych gałęzi przemysłu na świecie i stanowi niezmiernie ważną część europejskiego sektora produkcji. W samej Unii Europejskiej sektor ten zatrudnia 1,3 miliona osób, a jego obroty wynoszą 167 miliardów euro, zaś wartość eksportu przekracza 67 miliardów euro. Europejczycy zużywają średnio 26 kg wyrobów włókienniczych rocznie, a 11 kg trafia do kosza na śmieci. Mimo że używaną odzież można by eksportować do krajów spoza UE, prawie 87 % jest wywożone do spalarni lub na składowiska odpadów. Jeśli chodzi o wielkość oddziaływania na środowisko i klimat, produkcja i konsumpcja tekstyliów na terenie UE obecnie plasuje się zaraz za żywnością, budownictwem mieszkalnym i transportem. Na wspomniane oddziaływanie składa się nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych, wody, gruntów i chemikaliów, a także uwalnianie gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń. Co ważne, Strategia UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym koncentruje się na ekoprojekcie, ograniczaniu odpadów i zanieczyszczeń, bezpiecznych materiałach pochodzenia biologicznego, przepływie materiałów w obiegu zamkniętym i odpowiedzialnych łańcuchach dostaw. Strategia obejmuje również nowe modele biznesowe, takie jak wypożyczanie odzieży, projektowanie produktów w sposób ułatwiający ich ponowne wykorzystanie i recykling, a także działania mające na celu przekonanie konsumentów do kupowania ubrań lepszej jakości, które są trwalsze. W odpowiedzi na ten palący problem UE sfinansowała pokaźną liczbę projektów badawczych i innowacyjnych poświęconych zrównoważonemu rozwojowi i obiegowi zamkniętemu w przemyśle tekstylnym. W ramach programu „Horyzont” ogłoszono szereg różnych zaproszeń do składania wniosków z myślą o dalszym rozwijaniu technologii i procesów, które obiecują upowszechnienie praktyk naprawy, poprawę zbiórki, selekcji i recyklingu odpadów tekstylnych w UE, zwiększenie skali recyklingu w systemie „włókno na włókno” (ang. fibre to fibre), a także szersze wykorzystanie włókien pochodzących z recyklingu. Jest to wynikiem rosnącego nacisku UE na transformację gospodarki i społeczeństwa w stronę modelu zrównoważonego w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Zadaniem sieci europejskiej wspólnoty praktyków ds. zrównoważonego ekosystemu wyrobów włókienniczych – ECOSYSTEX jest udostępnianie na potrzeby uczestniczących projektów najnowszych osiągnięć i wyników unijnych badań i innowacji. Współpracując z decydentami i osobami zarządzającymi programami publicznymi, sieć ta pomaga uczestnikom projektów w opracowywaniu skutecznych polityk i programów oraz wspiera ich wdrażanie, dążąc do wprowadzenia zasad zrównoważonego rozwoju i gospodarki o obiegu zamkniętym w branży tekstylnej. Organizuje również działania upowszechniające, aby zapewnić zainteresowanej społeczności specjalistów i opinii publicznej dostęp do informacji o najnowszych osiągnięciach i wynikach unijnych projektów badawczych i innowacyjnych. Najnowsza broszura CORDIS Results Pack przedstawia sześć projektów badawczych programu „Horyzont”, które koncentrowały się na optymalizacji wykorzystania zasobów i ograniczaniu odpadów w całym cyklu produkcji i konsumpcji wyrobów włókienniczych. Celem projektu Glaukos było opracowanie bioproduktów i powłok tekstylnych, aby wesprzeć walkę z zanieczyszczeniem oceanów tworzywami sztucznymi pochodzącymi z wyrobów włókienniczych i narzędzi połowowych. W ramach projektu New Cotton zastosowano technologię recyklingu chemicznego w celu opracowania rewolucyjnej metody przekształcania odpadów tekstylnych w unikalne nowe włókno, które cechuje naturalny wygląd i miękkość przypominające bawełnę. Z kolei zespół projektu HEREWEAR postawił na waloryzację trzech strumieni odpadów – wodorostów morskich, obornika i słomy – z myślą o produkcji sztucznych włókien celulozowych, które mogą zastępować bawełnę. Kolejnym projektem jest MY-FI, w ramach którego opracowano proces pozwalający na wykorzystanie grzybni do produkcji włóknin, będących alternatywą dla skóry, do zastosowania w przemyśle tekstylnym w miejsce produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Równolegle konsorcjum projektu SCIRT pracowało nad poprawą jakości przędzy pochodzącej z recyklingu za pomocą technologii dokładnego i szybkiego sortowania i cięcia materiałów tekstylnych oraz rozwiązania True Cost Calculator umożliwiającego ocenę rzeczywistych kosztów społecznych odzieży. Wreszcie zespół projektu TRICK skupił się na badaniu możliwości wykorzystania technologii blockchain do gromadzenia danych na temat identyfikowalności produktów, rzucając światło na wiele podstawowych problemów w łańcuchu wartości tekstyliów, których rozwiązanie pozwoli na skuteczną identyfikowalność produktów przemysłu tekstylnego. Rozwiązania opracowane w ramach wszystkich prezentowanych projektów pozwolą UE utrzymać dotychczasową konkurencyjność i dobrobyt, a dzięki zrównoważonemu sektorowi produkcji, którego wysoka jakość nie ma sobie równych na świecie, nie straci ona obecnej pozycji globalnego lidera.