Recykling tkanin - od zbiórki do sprzedaży detalicznej
Sektor tekstylny oraz przemysł modowy zostały wskazane jako główne grupy produktów w unijnym planie działania na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym. Od 2025 roku tkaniny muszą być gromadzone oddzielnie. Wiążę się z to z faktem, że obecnie mniej niż 1 % odpadów tekstylnych trafia do recyklingu w celu uzyskania włókien nadających się do ponownego wykorzystania. Bez zmian ze strony producentów i konsumentów powstanie ogromna luka popytowo-podażowa. Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu SCIRT zajmuje się tym nowym problemem, badając wszystkie etapy łańcucha produkcji odzieży pochodzącej z recyklingu.
Narzędzia wspomagające recykling, sortowanie i cięcie
Celem projektu SCIRT jest opracowanie systemu recyklingu materiałów tekstylnych na materiały poużytkowe. Proces ten wiąże się z kilkoma wyzwaniami, zwłaszcza w zakresie skutecznego oddzielania tekstyliów. Jak wyjaśnia koordynatorka projektu Evelien Dils: „Jedno z głównych wyzwań, od których zaczęliśmy nasze prace, była jakość przędzy pochodzącej z recyklingu, która nie spełniała wymagań marek modowych. Kluczowy wpływ na ten aspekt ma lepsze sortowanie i rozdzielanie odpadów tekstylnych przed poddaniem ich recyklingowi oraz usprawnienia samego procesu recyklingu mechanicznego”. W laboratoriach i w ramach badań pilotażowych przetestowano różne systemy recyklingu. Badacze wykorzystali zarówno podejścia enzymatyczne, jak i metody termomechaniczne i mechaniczne. Jeden z partnerów projektu - spółka Valvan – opracował dwie technologie mechaniczne do dokładnego sortowania i przycinania tkanin z dużą prędkością. Rozwiązanie Fibersort oddziela materiał na podstawie zawartości włókien i koloru przy użyciu robotów i technologii bliskiej podczerwieni. Z kolei rozwiązanie Trimclean pobiera oddzielone włókna, a następnie rozcina je na małe segmenty o wielkości od 20 mm do 100 mm. Fragmenty są analizowane za pomocą kamer i wykrywaczy metali w celu usunięcia ciał obcych, takich jak metki, guziki i zamki błyskawiczne.
Wykorzystanie narzędzi usprawnia obieg zamknięty
Rozwiązania opracowane w ramach projektu SCIRT zostały zaprojektowane z myślą o wszystkich aspektach łańcucha produkcji tkanin. Próba kompleksowej zmiany całego łańcucha ujawniła wiele problemów, ale jak mówi Dils: „Dzięki temu partnerzy uczestniczący w projekcie zrozumieli, jak bardzo istotna jest współpraca z innym podmiotami i jak ważna jest w transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym". Niektóre z narzędzi opracowanych z myślą o partnerach działających w łańcuchu wartości obejmowały rozwiązanie True Cost Calculator, czyli kalkulator rzeczywistych kosztów, który powstał w celu umożliwienia interesariuszom oceny rzeczywistych kosztów społecznych odzieży, biorąc pod uwagę aspekty finansowe, ekologiczne i społeczne. Kolejne narzędzie pozwoliło na dostęp do kryteriów umożliwiających weryfikację obiegu zamkniętego i umożliwia użytkownikom ocenę danych związanych z obiegiem zamkniętym produktu. Jest dostępne w ramach abonamentu.
Konsumenci na pierwszym miejscu
Każdego roku w Europie powstaje przeszło 15 milionów ton odpadów tekstylnych. Moda na szybką modę pogłębia ten problem, przyczyniając się do wzrostu liczby wyrzucanych ubrań i obniżania ich jakości. Realne rozwiązanie problemu odpadów musi uwzględniać wymagania konsumentów. W ramach projektu odbyły się warsztaty z ich udziałem, które pozwoliły na wyciągnięcie wniosków dotyczących promowania zrównoważonych praktyk w zakresie użytkowania tkanin. Konsumenci mają obawy dotyczące dostępności i cen produktów pochodzących z recyklingu, a jednocześnie korzystają z zachęt finansowych wspierających recykling zużytych ubrań. Ze względu na powszechność zjawiska ekokłamstwa istotna jest potrzeba przejrzystości i dokładnego etykietowania, zwłaszcza stwierdzeń związanych z ekologią. Innowacje technologiczne i zrozumienie wymogów konsumentów są niezbędne. Mimo to zadbanie o wprowadzenie zasad gospodarki o obiegu zamkniętym w przemyśle tekstylnym zaczyna się od skutecznych zasad i przepisów, takich jak rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla efektywnych produktów. Kampanie edukacyjne i odpowiednie zachęty są również niezwykle istotne, a w ostatnich miesiącach zespół projektu SCIRT pracował nad maksymalizacją widoczności rezultatów. Dzięki temu pozytywne oddziaływanie projektu trwało od pierwszych do ostatnich dni jego realizacji, a interesariuszy z pewnością ucieszy informacja, że wybrane ubrania z recyklingu będą dostępne w markowych sklepach do końca 2024 roku.
Słowa kluczowe
SCIRT, recykling tekstyliów, Fibersort, Trimclean, True Cost Calculator, szybka moda, ekokłamstwo, gospodarka o obiegu zamkniętym