Wprowadzenie na rynek materiałów na bazie włókien grzybni
Współcześni konsumenci poszukują produktów zgodnych z ideą odpowiedzialności społecznej, a więc takich, które wywierają mniejszy wpływ na środowisko, na przykład dzięki przestrzeganiu zasad gospodarki o obiegu zamkniętym. Aby sprostać temu rosnącemu zapotrzebowaniu, uruchomiono finansowany przez Unię Europejską projekt MY-FI. Jest on realizowany przez konsorcjum utworzone przez naukowców, producentów i ekspertów ds. rynku, których zadaniem jest stworzenie wysokiej jakości materiału nowej generacji o niewielkim wpływie na środowisko.
Wykorzystanie potencjału grzybów
Większość tkanin, takich jak bawełna, len czy wełna, które wykorzystuje się do produkcji współczesnej odzieży, jest pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Niestety, zasoby zużywane do wytworzenia tych włókien są kosztowne, a procesy ich obróbki mogą negatywnie wpływać na środowisko. Alternatywą dla tych konwencjonalnych surowców mogą być materiały wyhodowane z grzybni, które posiadają cały wachlarz atrakcyjnych cech. Grzyby rosną za pośrednictwem rozgałęzionych struktur zwanych strzępkami, które składają się głównie z będącej polisacharydem chityny. Chityna bardzo przypomina inny polisacharyd – celulozę, która jest często stosowana w produkcji tekstylnej. Chityna to nie tylko wszechstronny i elastyczny materiał, ale jest przy tym nietoksyczna i biodegradowalna.
Innowacje i gospodarka o obiegu zamkniętym
W ramach projektu MY-FI zastosowano dwa procesy fermentacji umożliwiające wzrost grzybni. W przypadku dynamicznej fermentacji płynnej do hodowli włókien wykorzystuje zbiorniki mieszadłowe. Po procesie zasadowym usuwane są substancje stałe, a tym, co pozostaje, jest elastyczny i półprzezroczysty materiał. Płynna fermentacja metodą powierzchniową rozpoczyna się od podłoża, na którym grzyby rosną w określonych warunkach. Kiedy materiał wyschnie, pozostają miękkie, białe arkusze czystej grzybni. Uprawa włókien grzybni w ten sposób ma wiele zalet z punktu widzenia ochrony środowiska. W procesach fermentacji można wykorzystywać różne strumienie uboczne z sektora rolno-spożywczego oraz innych gałęzi przemysłu, jak na przykład pozostałości tekstylne czy wysłodziny z browarów, co przyczynia się do stworzenia międzysektorowego obiegu zamkniętego. Co ważne, procesy fermentacji powodują minimalną emisję dwutlenku węgla i zużywają ograniczoną ilości energii. Ponieważ fermentacją można zarządzać w skali lokalnej, możliwa jest bliska delokalizacja (ang. nearshoring) produkcji, co zmniejszy koszty transportu i skróci łańcuchy dostaw. Produkty na bazie grzybni są nie tylko lepsze z punktu widzenia ochrony środowiska, ale także korzystniejsze dla konsumentów. Zespół projektu MY-FI na pierwszym miejscu stawia bezpieczeństwo produkcji materiałów, w związku z czym wykorzystywane procesy i produkty nie są toksyczne ani dla producentów, ani dla konsumentów. Biorąc pod uwagę tak zachęcające wyniki, uczestnicy projektu MY-FI przewidują, że w najbliższej przyszłości rynek będzie gotowy na przyjęcie proponowanych rozwiązań. Jak wyjaśnia Annalisa Moro, koordynatorka projektu: „Proces płynnej fermentacji metodą powierzchniową, opracowany przez firmę MOGU, jest najbardziej obiecującą metodą, jak powstała w ramach projektu. W nadchodzących latach główny nacisk będzie położony na wdrożenie jej na skalę przemysłową”.
Właściwości i zastosowanie materiału
Materiały oparte na grzybni nowej generacji są gładkie, trwałe i funkcjonalne. Stanowią one idealną alternatywę dla skóry wykorzystywanej w wysokiej klasy modnych produktach, takich jak portfele, paski, torebki, obuwie czy dodatki. Właściwości materiału sprawiają, że nadaje się on równie dobrze do produkcji niektórych elementów wyposażenia pojazdów, np. poduszek, zagłówków czy kierownicy. Na końcowym etapie projektu MY-FI powstały prototypy czterech rodzajów włóknin wykonanych z grzybni. Moro dodaje: „Partnerzy projektu byli w stanie wyprodukować różnego rodzaju prototypy przeznaczone do użytku w branży modowej i motoryzacyjnej. Znalazły się wśród nich między innymi torby, dwie sukienki, spódnica, body, kurtka, portfele, a także dwa zagłówki i obudowa deski rozdzielczej do samochodu”. Powyższe zastosowania materiałów nowej generacji wykonanych na bazie grzybni to dopiero początek. Wraz z wejściem tych materiałów na rynek wiele innych sektorów z pewnością znajdzie dla nich nowe zastosowania. Wysiłki podjęte przez zespół projektu MY-FI to dopiero początek drogi ku zielonej transformacji branży mody.
Słowa kluczowe
MY-FI, włókna grzybni, grzyby, płynna fermentacja powierzchniowa, moda, przemysł tekstylny, gospodarka o obiegu zamkniętym, przemysł motoryzacyjny