Miasto zwarte: zrównoważone miasto przyszłości
Dzisiejsze miasta rozrastają się w błyskawicznym tempie, co rodzi pytanie o to, czy w takich warunkach możliwe jest tworzenie zdrowych i zrównoważonych obszarów miejskich. Chcąc znaleźć odpowiedź, naukowcy wspierani częściowo w ramach finansowanego przez Unię Europejską projektu UBDPOLICY przeprowadzili analizę, która wykazała, że w Europie występują cztery podstawowe rodzaje obszarów miejskich, a następnie porównali parametry, takie jak jakość powietrza, umieralność i poziom emisji. Co ciekawe, uzyskane wyniki były dość zaskakujące nawet dla samych autorów badania. O ich ustaleniach możemy przeczytać w artykule opublikowanym na łamach czasopisma „The Lancet Planetary Health”. Wśród czterech typów miast zidentyfikowanych na Starym Kontynencie znalazły się zwarte miasta o dużej gęstości zabudowy, rozległe miasta o niskiej zabudowie i średnim zagęszczeniu, rozległe miasta o niskiej zabudowie i niskim zagęszczeniu oraz zielone miasta o niskiej gęstości zabudowy. Po przeanalizowaniu warunków w wybranych miastach naukowcy nie byli zaskoczeni, że miasta europejskie o zwartej i gęstej zabudowie cechują się zwykle gorszą jakością powietrza, mniejszą dostępnością terenów zielonych, wyższymi wskaźnikami umieralności i silniejszym efektem miejskiej wyspy ciepła w porównaniu z miastami o mniejszej gęstości zaludnienia. Co ciekawe jednak, ich emisje dwutlenku węgla w przeliczeniu na mieszkańca były znacznie niższe niż w przypadku zielonych miast o niskiej gęstości zabudowy.
Model i wyzwania miasta przyszłości
Dzięki obiektom o niewielkiej powierzchni i wysokiej gęstości zaludnienia zwarte miasta o dużej gęstości zabudowy, mianowicie Mediolan i Paryż, mają łącznie największą liczbę mieszkańców w Europie. Jak czytamy w informacji prasowej w serwisie „EurekAlert!”, przekazanej przez Barceloński Instytut Zdrowia Globalnego (ISGlobal), instytucję koordynującą projekt UBDPOLICY, typowe dla tego typu miast gęste sieci transportu publicznego oraz infrastruktura rowerowa i piesza ułatwiają mobilność na krótkich dystansach. Miasta zwarte są zatem uważane za najlepszy model teoretyczny w celu promowania zdrowszych i bardziej zrównoważonych miast. „Po przeanalizowaniu ponad 900 europejskich miast doszliśmy do wniosku, że – zgodnie z tym, co wiemy z literatury i od ekspertów – zwarte miasta mogą nadal być modelem miasta przyszłości, z tym że w obecnym układzie cechują się niską jakością środowiska i muszą uporać się z ważnymi wyzwaniami”, zauważa współautorka badania Tamara Iungman, pracowniczka naukowa ISGlobal. „Ewidentnymi zaletami kompaktowego modelu miasta są mniejsza konieczność poruszania się samochodem, możliwość poruszania się pieszo czy dostęp do usług i okazje do kontaktów społecznych. Jednak w miastach o zwartej zabudowie nadal dużą rolę odgrywa transport zmotoryzowany i brakuje w nich terenów zielonych”. Na tle wszystkich czterech typów miast zwarte miasta o wysokiej gęstości zabudowy i rozległe miasta o średnim zagęszczeniu i niskiej zabudowie charakteryzują się największym natężeniem ruchu zmotoryzowanego, co prowadzi do większej ekspozycji mieszkańców na zanieczyszczenie powietrza i silniejszy efekt miejskiej wyspy ciepła. W przypadku tych miast mamy również do czynienia z najwyższymi wskaźnikami umieralności. Korzyścią z dużej koncentracji ludzi i usług na mniejszej powierzchni jest jednak lepsza efektywność energetyczna, dlatego miasta zwarte należą również do kategorii wyróżniającej się najniższą emisją dwutlenku węgla na mieszkańca. Prof. Mark Nieuwenhuijsen z ISGlobal, starszy autor badania, podsumowuje: „Musimy wykorzystać potencjał naszych zwartych miast, wdrażając innowacyjne modele, takie jak superbloki, osiedla o niskim natężeniu ruchu lub wolne od samochodów, w których stosowane są alternatywne rozwiązania, w tym rozwiązania oparte na przyrodzie, czego przykładem jest sadzenie drzew czy budowa zielonych dachów i fasad. Konieczne jest ograniczenie ruchu samochodów i przejście w jeszcze większym stopniu na aktywną mobilność i transport publiczny. Oczywiście nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania, które sprawdzi się tak samo w każdym mieście. Poszczególne miasta powinny przeprowadzić własne badania oparte na miejscowych uwarunkowaniach, aby opracować rozwiązanie doraźne z myślą o znalezieniu optymalnego modelu pod względem zdrowia, jakości środowiska i śladu węglowego”. Projekt UBDPOLICY (THE URBAN BURDEN OF DISEASE ESTIMATION FOR POLICY MAKING) dobiegnie końca w 2026 roku. Więcej informacji: strona projektu UBDPOLICY
Słowa kluczowe
UBDPOLICY, miasto, miejski, miasta o dużej gęstości zabudowy, jakość powietrza, umieralność, emisje, efekt wyspy ciepła
