Wzrost gęstości zaludnienia europejskich miast
Rozrastanie się miast niesie ze sobą wiele niebezpieczeństw: zagrażają one bioróżnorodności, prowadzą do utraty gruntów rolnych i przyczyniają się do zmiany klimatu. Jednak w miastach o dużej gęstości zaludnienia – czyli gdy określony obszar zamieszkuje duża ilość ludzi – potrzeba mniej przestrzeni, aby pomieścić wszystkich mieszkańców. Oznacza to, że grunty, które w przeciwnym razie zostałyby wykorzystane pod zabudowę mieszkaniową, można zachować do innych celów. Pomimo dowodów na to, że dzięki zagęszczeniu miasta mogłyby zyskać bardziej zrównoważony charakter, w latach 1970–2010 gęstość zaludnienia większości obszarów miejskich na świecie spadła. W rzeczywistości, jak czytamy we wpisie opublikowanym na stronie „Sustainability Community” wydawnictwa Springer Nature, europejskie miasta, które już teraz charakteryzują się najmniejszą gęstością zaludnienia na świecie, „były w czołówce tego spadkowego trendu zagęszczenia”. Wydaje się jednak, że w ostatnich dziesięcioleciach europejskie miasta przyjęły różne podejścia urbanistyczne. Aby rozjaśnić tę kwestię, naukowcy wspierani przez finansowane ze środków UE projekty CONNECTING Nature i CLEARING HOUSE zbadali trendy gęstości zaludnienia około 330 europejskich miast w latach 2006–2018 oraz leżące u ich podstaw trendy w zakresie powierzchni mieszkalnej i populacji. „Przyjęliśmy hipotezę, że różne rodzaje zmian w populacji mogą wpływać na rozwój miast w różny sposób”, pisze dr Chiara Cortinovis z niemieckiego Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie, będącego partnerem projektów CONNECTING Nature i CLEARING HOUSE. „Dlatego też całkowitą zmianę rozbiliśmy na zmianę naturalną, czyli różnicę między liczbą urodzeń i zgonów, oraz migrację netto, określaną jako różnicę między liczbą imigrantów i emigrantów”, kontynuuje dr Cortinovis, która jest również pierwszą autorką badania opublikowanego w czasopiśmie „npj Urban Sustainability”.
Zmieniające się trendy
Wyniki wykazały zmianę trendu ze spadku w latach 2006–2012 (potwierdzającego wcześniejsze ustalenia) na wzrost zagęszczenia w latach 2012–2018. W pierwszym okresie tendencja spadkowa „dominowała wszędzie za wyjątkiem miast na północy, ale była szczególnie wzmożona w krajach wschodnich oraz w południowych Włoszech i Hiszpanii”, zauważa dr Cortinovis. W drugim okresie w około 25 % miast doszło do wzrostu zagęszczenia, przede wszystkim w Niemczech, Włoszech i Niderlandach. „Spadek zagęszczenia dominował wciąż jedynie w najbardziej peryferyjnych obszarach Europy, zarówno na Półwyspie Iberyjskim na zachodzie, jak i w byłych krajach socjalistycznych na wschodzie”, stwierdza badaczka. Dwoma głównymi czynnikami powodującymi zwiększenie zagęszczenia były: bardziej rozłożony wzrost liczby ludności oraz spowolnienie tempa zajmowania gruntów pod zabudowę mieszkaniową po globalnym kryzysie finansowym w 2008 roku. Jak dowiadujemy się z badania, „wyraźne przyspieszenie zmiany wskaźników migracji netto, kiedy to imigracja spowodowała wzrost liczby ludności, wystąpiło w większości miast, w których po zmniejszaniu doszło do wzrostu zagęszczenia ludności”. Jednak, jak zauważono we wpisie, czynniki napędzające ten wzrost zagęszczenia mogą nie być łatwe do utrzymania w dłuższej perspektywie: „Pandemia obniżyła atrakcyjność centrów miast, z kolei polityka przeciwdziałania skutkom kryzysów gospodarczych często sprzyja nowym przedsięwzięciom budowlanym. Ponadto, jeśli zagęszczanie odbywa się kosztem terenów zielonych i w sposób niezrównoważony, wówczas może osłabić zarówno spójność społeczną, jak i jakość życia”. Celem projektu CONNECTING Nature (COproductioN with NaturE for City Transitioning, INnovation and Governance) było uczynienie Europy światowym liderem w zakresie innowacji i wdrażania rozwiązań opartych na przyrodzie. Zespół projektu CLEARING HOUSE (CLEARING HOUSE – Collaborative Learning in Research, Information-sharing and Governance on How Urban tree-based solutions support Sino-European urban futures) opracowuje narzędzia pomocne w projektowaniu lasów miejskich, ich zarządzaniu i gospodarowaniu nimi. Więcej informacji: strona projektu CONNECTING Nature strona projektu CLEARING HOUSE
Słowa kluczowe
CONNECTING Nature, CLEARING HOUSE, zagęszczanie, miasto, miejski, zaludnienie, gęstość, imigracja, mieszkania
