Badanie roli naukowców-wolontariuszy w odkryciach naukowych
Dzięki wynikom badania, którego realizacja była możliwa dzięki wsparciu finansowanych ze środków Unii Europejskiej projektów ASTERICS, ESCAPE i EOSC Future, poznajemy nowe zalecenia dotyczące wykorzystania wkładu naukowców-wolontariuszy z myślą o lepszych rezultatach badań. Nowe opracowanie może stanowić cenne źródło wiedzy dla badaczy, którzy dzięki niemu będą w stanie dostrzec potencjał nauki obywatelskiej.
Starcie obywateli i maszyn
W ostatnich latach byliśmy świadkami nagłego wzrostu ilości i złożoności danych badawczych wykorzystywanych w różnych dziedzinach nauki. Choć technologie uczenia maszynowego stanowią cenną pomoc i usprawniają analizę danych gromadzonych w ramach badań, w wybranych przypadkach ludzie wciąż radzą sobie znacznie lepiej z ich klasyfikacją. Szczególnie widoczne jest to w przypadkach, w których wymagana jest subiektywna ocena, a także w sytuacjach, gdy naukowcy zajmują się rzadkimi zjawiskami lub pracują z niewielkimi próbami badawczymi. Ze względu na świadomość tych wyzwań, coraz więcej projektów badawczych finansowanych ze środków Unii Europejskiej realizuje badania w oparciu o nowatorskie metodyki. Jedną z nich jest społeczne pozyskiwanie danych oraz zaangażowanie naukowców-wolontariuszy. Co ciekawe, podejście to cieszy się coraz większą popularnością w wielu dziedzinach nauki, począwszy od nauk społecznych, a kończąc na genomice i obrazowaniu astronomicznym. „Dzięki starannie przygotowanym zadaniom oraz danym opartym na zasadach FAIR, przedstawiciele strony społecznej mogą wnieść istotny i wartościowy wkład w odkrycia naukowe”, donoszą naukowcy z Otwartego Uniwersytetu w Zjednoczonym Królestwie w swoim artykule opublikowanym na łamach periodyku „The European Physical Journal Plus”. Autorzy opracowania podsumowują wkład naukowców-wolontariuszy w prace realizowane w ramach projektów ASTERICS i ESCAPE, w których wzięły udział setki tysięcy osób klasyfikujących dane uzyskane dzięki technikom eksploracji. Badacze opisują także prace zrealizowane dzięki dofinansowaniu z programu EOSC Future w celu opracowania usług z myślą o europejskiej chmurze dla otwartej nauki (EOSC). Opisując wpływ nauki obywatelskiej, autorzy stwierdzają: „Nie tylko wpływa ona w znacznie istotniejszy sposób na naukę i społeczeństwo niż konwencjonalne działania w zakresie upowszechniania wiedzy, ale także umożliwia bezpośrednie zaangażowanie w procesy badawcze grupy interesariuszy, która jest prawdopodobnie najczęściej pomijana w procesie realizacji projektów w ramach inicjatywy »Horyzont«, czyli przedstawicieli społeczeństwa zainteresowanych nauką”.
Wnioski i ambicje
Realizacja projektów ASTERICS (Astronomy ESFRI and Research Infrastructure Cluster), ESCAPE (European Science Cluster of Astronomy & Particle physics ESFRI research infrastructures) oraz EOSC Future zaowocowała wyciągnięciem szeregu wniosków. Pierwszym i najważniejszym z nich był ten dotyczący braku domyślnej interoperacyjności między usługami dotyczącymi nauki obywatelskiej. Kolejny wniosek dotyczył konieczności zapewnienia finansowania na potrzeby opracowywania samouczków, materiałów oraz treści szkoleniowych dla naukowców-wolontariuszy. Po trzecie, nawet pomimo ogromu materiałów szkoleniowych dostępnych w Internecie, wciąż istnieje zapotrzebowanie na naukowców wspierających, których celem jest pomoc w tworzeniu, obsłudze i naukowym wykorzystaniu projektów naukowych wykorzystujących wkład naukowców-wolontariuszy. Co więcej, wszystkie rozwiązania opracowane w ramach projektu ESCAPE dzięki wkładowi naukowców-wolontariuszy były oparte na zagadnieniach dotyczących nauk podstawowych, a sam projekt obejmował wyspecjalizowane zespoły naukowe, które poszukiwały odpowiedzi na postawione pytania badawcze. „Połączenie zespołów naukowych z wolontariuszami jest jednym z kluczowych czynników przekładających się na sukces projektów nauki obywatelskiej”, zauważają badacze, dodając jednocześnie, że „EOSC uczy nas jednak, że rozwój technologii musi być motywowany oddolnie i oparty na realnych przypadkach użycia. Bez potrzeby naukowej nowe funkcje i możliwości, które nie są wymagane, nie są opracowywane. To samo dotyczy nauki obywatelskiej”. Opierając się na tych wnioskach, naukowcy wskazują na konieczność zapewnienia ściślejszej współpracy między platformami nauki obywatelskiej i EOSC, głębszą integrację technologii i skupienie na rozwoju otwartych standardów danych w nauce obywatelskiej. Autorzy podsumowują swoje opracowanie szeregiem zaleceń dotyczących korzystania ze społecznych źródeł danych w naukach fizycznych, zauważając, że głównym celem powinno być zawsze poszukiwanie odpowiedzi na podstawowe pytanie badawcze. Wyjaśniają jednocześnie, że jeśli głównym celem projektu jest zaangażowanie społeczeństwa, znacznie lepiej mogą sprawdzić się inne, bardziej ukierunkowane podejścia. Więcej informacji: strona projektu ASTERICS strona projektu ESCAPE strona projektu EOSC Future
Słowa kluczowe
ASTERICS, ESCAPE, EOSC Future, nauka obywatelska, obywatel, nauka, badania, Europejska chmura dla otwartej nauki, EOSC, dane
