Nagradzanie obywatelskich projektów naukowych par excellence
Trzy wyjątkowe inicjatywy otrzymały niedawno nagrodę Unii Europejskiej w dziedzinie nauki obywatelskiej za wkład w pluralistyczne, integracyjne i zrównoważone społeczeństwo europejskie. Przyznawanie nagrody rozpoczęto w 2023 r., odbywa się w ramach projektu Impetus finansowanego ze środków UE jako część starań na rzecz wspierania nauki obywatelskiej. Tegoroczni zwycięzcy zostali wybrani spośród 288 zgłoszeń za inicjatywy podejmujące wyzwania w dziedzinie bioróżnorodności w rolnictwie, zdrowia psychicznego i zanieczyszczenia mórz.
Pierwsza trójka zwycięzców
Zwycięzcą „nagrody głównej” o wartości 60 000 euro został finansowany ze środków UE projekt INCREASE. Został on doceniony za swoje niezwykłe wysiłki na rzecz poszerzania wiedzy na temat ochrony nasion poprzez wzmocnienie pozycji społeczeństwa obywatelskiego i obywateli, w szczególności z obszarów wiejskich. W ramach projektu INCREASE wdrożono partycypacyjny model badawczy, w którym poziomy zaangażowania zostały dostosowane do różnych poziomów wiedzy uczestników. Według oświadczenia jury konkursu, „rozległa współpraca INCREASE między krajami, udział obywateli z różnych regionów oraz zaangażowanie w platformy regionalne podkreślają europejski wymiar i znaczenie tego projektu”. Nagroda Digital Communities Award (20 000 euro) została przyznana finansowanemu ze środków UE projektowi CoAct. Nagrodę przyznano za wykorzystanie technologii cyfrowych w celu poprawy jakości życia osób borykających się z problemami psychicznymi. „W ramach projektu opracowano chatbota o otwartym kodzie źródłowym służącego jako narzędzie do autoetnografii, wykazując się dużą innowacyjnością i kreatywnością w wykorzystywaniu technologii cyfrowej do wspierania i promowania budowania społeczności integracyjnej” — czytamy w oświadczeniu jury. „Projekt CoAct pozwala obywatelom odgrywać aktywną rolę w badaniach, które mają bezpośredni wpływ na ich życie, oraz wykorzystuje potęgę technologii, aby włączyć zmarginalizowane głosy jako aktywnych uczestników transformacji opieki nad zdrowiem psychicznym. Technologia w tym przypadku ułatwia udział obywateli w opracowywaniu spersonalizowanego podejścia do opieki zdrowotnej i medycyny”. Zwycięzcą nagrody Diversity & Collaboration Award (20 000 euro) został finansowany przez Impetus projekt SeaPaCS, który badał konsekwencje zanieczyszczenia morza plastikiem na lokalną różnorodność biologiczną w nadmorskim mieście Anzio we Włoszech. Według jury, „Projekt SeaPaCS jest szczególnie godny naśladowania ze względu na skupienie się na oddolnym podejściu kierowanym przez społeczność i zwrócenie uwagi na przezwyciężenie tendencji wydobywczych w nauce obywatelskiej (obywatele jako «czujniki»), poprzez angażowanie obywateli wykraczające poza pobieranie próbek plastiku i gromadzenie danych” w różnorodne działania. Obejmowały one „analizę DNA plastisfery, dokumentowanie podwodnych nisz ekologicznych, tworzenie wystaw fotograficznych i wideo, testowanie przyrządów do trałowania mikroplastiku i budowanie morskich stacji recyklingu tworzyw sztucznych. Projekt SeaPaCS niniejszym pokazuje, w jaki sposób możemy zaangażować obywateli nie tylko w mapowanie problemów, ale także w podejmowanie wspólnych działań na rzecz przywrócenia różnorodności biologicznej i odporności ekologicznej w europejskich oceanach, z uwzględnieniem włączenia społecznego i różnorodności kulturowej”. Europejska komisarz ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży Iliana Ivanova pogratulowała zwycięzcom, uznając sukcesy inicjatyw w podejmowaniu niektórych z najpilniejszych wyzwań Europy i pokazując transformacyjny potencjał nauki obywatelskiej. „Poprawiają one doskonałość badań i zwiększają ich wpływ, a także pogłębiają relacje i zaufanie między nauką a naszymi społeczeństwami” — stwierdziła. Projekt CoAct (Co-designing Citizen Social Science for Collective Action) zakończył się w 2022 roku. Projekty Impetus (Impetus) i INCREASE (Intelligent Collections of Food Legumes Genetic Resources for European Agrofood Systems) kończą się w 2026 roku. Więcej informacji: strona internetowa projektu Impetus strona internetowa projektu INCREASE strona internetowa projektu CoAct strona internetowa projektu SeaPaCS
Słowa kluczowe
Impetus, INCREASE, CoAct, SeaPaCS, nauka, nauka obywatelska, Nagroda Unii Europejskiej w dziedzinie nauki obywatelskiej, społeczność cyfrowa, różnorodność, bioróżnorodność, zdrowie psychiczne
