Jesteśmy świadkami zanikania naszych starów lasów
Artykuł opublikowany niedawno w czasopiśmie „Science” podniósł alarm w sprawie niepokojącej utraty europejskich starodrzewów. Jego autorem jest zespół badawczy częściowo wspierany ze środków unijnego projektu SUPERB, który ujawnia, że zmniejszanie się powierzchni starych lasów trwa w najlepsze pomimo zobowiązań UE w zakresie ochrony podjętych w strategii na rzecz bioróżnorodności 2030. Zdaniem autorów, jednym z powodów tego stanu rzeczy jest niezdecydowanie ze strony interesariuszy i decydentów politycznych, którzy po trzech latach od przyjęcia strategii nadal rozważają definicje i mechanizmy legislacyjne. Inną poruszoną kwestią jest niewiążący i nienakazowy charakter ostatnich wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących mapowania i ochrony starych lasów do końca 2029 roku.
Potrzeba pilnych działań
Tymczasem lasy te są wycinane zanim zostaną zidentyfikowane i objęte ochroną. Jeśli tempo, w jakim wycinane są stare lasy borealne w Szwecji, utrzyma się, mogą one całkowicie zniknąć za 50 lat. W Rumunii 90 % z 738 000 hektarów starych lasów nie jest objęte ścisłą ochroną, co pozwala na nieprzerwaną wycinkę. Dlaczego tak nas to martwi? „Lasy te mają kluczowe znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej; zależy od nich wiele zagrożonych gatunków, w tym wilki, rysie i niedźwiedzie, a także niezliczone chrząszcze i grzyby”, wyjaśnia główny autor artykułu, dr Martin Mikoláš z czeskiego Uniwersytetu Przyrodniczego w Pradze, partnera projektu SUPERB, w komunikacie prasowym opublikowanym na stronie projektu. „Magazynują one również ogromne ilości węgla, dzięki czemu stanowią naturalne rozwiązanie przeciwdziałające zmianom klimatycznym. Pomimo ich znaczenia, obecnie nie chronimy tego naturalnego dziedzictwa. Konieczne jest podjęcie pilnych działań w celu zapewnienia lepszej ochrony starych lasów, zanim będzie za późno”. Współautor artykułu, prof. Bart Muys z Katolickiego Uniwersytetu Lowańskiego, partnera projektu SUPERB w Belgii, zauważa: „Cel unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, polegający na ścisłej ochronie wszystkich starych i pierwotnych lasów w UE, nie powinien stać w sprzeczności z lasami, które są zarządzane w perspektywie długoterminowej poprzez dobrze zdefiniowaną, zorientowaną na różnorodność biologiczną, bliską naturze gospodarkę leśną z niewielkimi interwencjami, takimi jak lasy selekcyjne (Plenterwälder, forêts jardinées) w Prealpach lub lasy dębowe o długich cyklach rotacji na nizinach europejskich, ponieważ stare lasy charakteryzują się tym, że nie są aktywnie zarządzane przez długi czas. Należy jednak zachęcać do nieinterwencyjnego zarządzania tymi drzewostanami, co pozwoli zachować przynajmniej część tych lasów, po to, aby wykorzystać ich pełny potencjał ekologiczny w zamian za rekompensatę za zapewnienie społeczeństwu funkcji ekosystemu w miejsce pozyskiwania drewna”. W artykule podkreślono potrzebę podjęcia przez UE działań w następujący sposób: wdrożenie moratorium na wyrąb na obszarach ze starymi lasami; zapewnienie zasobów do wykrywania tych lasów; skłonienie państw członkowskich UE do uwzględnienia ich ochrony w strategiach krajowych; oraz zapewnienie niezbędnych narzędzi finansowych do ich skutecznej ochrony. Projekt SUPERB (Systemic solutions for upscaling of urgent ecosystem restoration for forest related biodiversity and ecosystem services) jest koordynowany przez Europejski Instytut Leśnictwa w Finlandii. Dobiegnie on końca w 2025 roku. Więcej informacji: strona projektu SUPERB
Słowa kluczowe
SUPERB, las, starodrzew, różnorodność biologiczna, strategia bioróżnorodności, ekosystem
