Badacze i rodziny z najbiedniejszej prowincji RPA wspólnie tworzą uznany na całym świecie program wychowawczy
„W ciągu swojej pracy mogłam zaobserwować, że wszyscy wszędzie mają ten sam problem: wychowanie nastolatków. We wszystkich rozmowach – od Waszyngtonu po Sudan Południowy i Indie – ludzie mówią nam, jak bardzo taki program jest potrzebny. I takie same wyniki uzyskaliśmy podczas badań w Afryce”, wyjaśnia koordynatorka projektu dr Lucie Cluver. Zespół projektu PACCASA po raz pierwszy wykorzystał randomizowane badanie kontrolowane do opracowania i przetestowania programu wychowawczego dla nastolatków, który mógłby być realizowany w krajach o niskim lub średnim dochodzie. To pragmatyczne badanie zostało przeprowadzone w warunkach rzeczywistych zamiast w środowisku kontrolowanym, a jego założeniem było jak najmniejsze poleganie na technologii podczas oceny wyników. Badanie klasterowe, przeprowadzone w latach 2015–2016, objęło 40 osiedli wiejskich i miejskich oraz 1 104 rodziny. Odsetek osób, które wycofały się z badania przed jego zakończeniem, wyniósł jedynie 4 % w ciągu 18 miesięcy. Jednym z głównych efektów programu były rzadsze przypadki znęcania się nad dziećmi i stosowania kar cielesnych. „Wyniki pokazały, że rodzice bardziej angażują się w wychowanie dzieci i potrafią lepiej się nimi opiekować. Zanotowaliśmy niższy poziom nadużywania różnych substancji przez dorosłych i dzieci oraz niższy poziom stresu i depresji u rodziców. Rodzice także rzadziej wyrażali aprobatę dla stosowania kar cielesnych”, wyjaśnia prof. Cluver. Badacze zauważyli też lepsze zarządzanie domowymi finansami i poprawę sytuacji materialnej, przez co zmniejszało się prawdopodobieństwo, że rodzinom zabraknie żywności pod koniec miesiąca. Ale czy lokalne społeczności były chętne do udziału w programie? Na etapie testów pilotażowych zespół odkrył, że informacje o opracowywanym przez nich programie szybko rozchodzą się wśród lokalnych społeczności. Rodziny zakładały własne grupy, aby uczyć inne osoby w swoich wioskach, lokalni proboszczowie czytali materiały z podręcznika w ramach kazań, a dyrektorzy szkół wykorzystywali program podczas swoich cotygodniowych spotkań. „Celem programu nie była zmiana norm, ale raczej wspieranie rodzin w rozwijaniu wspólnych umiejętności, które pozwoliłyby im zbudować tak pożądane przez nich lepsze relacje”. Podczas realizacji projektu, obejmującej cztery etapy prac, badaczom przyświecało motto „Nic o nas bez nas”. Wszystkie testy zostały przeprowadzone w najbiedniejszej prowincji Republiki Południowej Afryki – Prowincji Przylądkowej Wschodniej. Badacze zaczęli od rozmów z młodzieżą i ich rodzinami. Następnie przeprowadzili systematyczne przeglądy i skonsultowali się z 50 ekspertami. Dzięki temu powstał pierwszy zarys programu „Parenting for Lifelong Health” (wychowanie dla zdrowia przez całe życie). Następnie dopracowali program z pomocą 60 uczestników, po czym przeprowadzili szeroko zakrojone badanie z udziałem 240 osób, polegające na porównaniu wyników zanotowanych przed badaniem i po jego zakończeniu. Wreszcie, wykorzystali szczegółowe badania jakościowe, w których rozmawiali z rodzinami i społecznościami, do opracowania trzeciej wersji programu. „Zastosowaliśmy pragmatyczne metody badawcze, tzn. testowaliśmy program w taki sposób, jak gdyby był realizowany w realnym świecie, czyli przez członków lokalnej społeczności, w salach wiejskich lub pod drzewami, bez wykluczania uczestników. Dzięki temu nasi partnerzy w rządzie i organizacjach pozarządowych mogli mieć pewność, że program będzie skuteczny, gdy zostanie zrealizowany w Afryce”. Zespół projektu PACCASA ściśle współpracował z partnerami z agencji międzynarodowych, takich jak WHO, UNICEF i USAID, konsultując z nimi metody opracowywania programu i strategii rozpowszechniania w celu zwiększenia jego przydatności, skuteczności i skalowalności. „Takie podejście do badań jest nowatorskie, ponieważ podważa tradycyjne podziały i pozwala połączyć badania naukowe, proces tworzenia polityki i metody rozwiązywania problemów społecznych stosowane przez lokalne społeczności”. O sukcesie współpracy świadczy ogromne zainteresowanie wdrożeniem programu wychowawczego ze strony podmiotów lokalnych i międzynarodowych. Ponadto zespół udowodnił, że realizacja programu ma pozytywny wpływ na społeczeństwo. Nawiązał też trwałe partnerstwa. Wersje programu dla dzieci i nastolatków są już dostępne bezpłatnie na stronach internetowych organizacji WHO i UNICEF. Do tej pory zespół projektu opublikował 45 recenzowanych publikacji oraz opracował zestaw narzędzi badawczych, który jest dostępny na stronie internetowej UNICEF. Wyniki projektu rozpowszechniono w czasopismach „British Medical Journal Global Health” i „Journal of Development Economics” (Cluver i in. 2018, Steinert i in. 2018), a analiza efektywności kosztowej wykazała łączną oszczędność kosztów w wysokości 1 902 euro na każdy przypadek znęcania się nad dzieckiem (Redfern i in. 2019).
Słowa kluczowe
PACCASA, zapobieganie znęcaniu się nad dziećmi, pragmatyczne metody badawcze, Republika Południowej Afryki, umiejętności wychowywania dzieci, lepsze relacje, rodziny
