Trójwymiarowe modele pozwalają na badanie obiektów naszego dziedzictwa kulturowego na przestrzeni czasu – zarówno na miejscu, jak i zdalnie
Choć trójwymiarowa rekonstrukcja znacznie poprawiła wrażenia odbiorców z obcowania z dziedzictwem kulturowym, to nadal utrudniają ją ograniczenia związane ze sprzętem, możliwościami przechowywania i opłacalnością. Dostosowując dostępne obecnie technologie w ramach wspieranego przez UE projektu INCEPTION (Inclusive Cultural Heritage in Europe through 3D semantic modelling) na nowo określono, w jaki sposób tworzenie trójwymiarowych modeli może zwiększyć dostępność naszego dziedzictwa kulturowego. W ramach projektu INCEPTION wykorzystano zaawansowane techniki modelowania informacji o budynkach (Building Information Modelling; BIM) w celu stworzenia nowej generacji trójwymiarowych modeli obiektów i środowisk, którym towarzyszą kontekstowe informacje techniczne i historyczne w postaci cyfrowej. Modele te zostały umieszczone na platformie internetowej projektu, z której użytkownicy mogą korzystać przy użyciu narzędzi rzeczywistości wirtualnej i rzeczywistości rozszerzonej. Dzięki interaktywnym funkcjom, takim jak Time Machine, użytkownicy mogą doświadczyć dynamicznej rekonstrukcji budynków na przestrzeni czasu.
Modelowanie trójwymiarowe: rejestrowanie, przetwarzanie i zastosowanie końcowe
W przypadku modelowania budynków lub obiektów dziedzictwa kulturowego na potrzeby modeli BIM wstępnych danych dostarczają zwykle przestrzenne skanery laserowe i technologie rejestrowania danych (w tym drony i roboty). Dane te są rejestrowane i przesyłane na platformę projektu INCEPTION, gdzie dołączane są do nich współrzędne geoprzestrzenne umożliwiające umiejscowienie obiektów lub atrakcji turystycznych (np. budynków historycznych) na mapie świata. Do modeli są następnie dołączane cyfrowe informacje dodatkowe (takie jak dokumenty historyczne) dotyczące ich konkretnych elementów lub punktów w czasie. Korzystając ze standardowej przeglądarki internetowej, użytkownicy – od naukowców po ogół społeczeństwa – mogą (bezpłatnie) wyszukiwać modele przesłane na platformę za pomocą słów kluczowych, jak również wyszukiwania przestrzennego bądź z uwzględnieniem wielu kryteriów. Następnie mogą oni wejść w interakcję z modelem na miejscu – za pomocą narzędzi wykorzystujących technologię wirtualnej rzeczywistości – lub zdalnie – za pośrednictwem platformy internetowej. Użytkownicy mogą wybrać okres czasu lub konkretny element modelu do zbadania, po czym pojawi się jego odpowiednia wersja. Na przykład w przypadku modelu budynku Istituto degli Innocenti (jednego ze studiów przypadku w ramach projektu) znajdującego się we Florencji we Włoszech, wybierając jeden z dziewięciu półkolistych łuków, użytkownicy mogą zapoznać się nie tylko z terakotowymi kompozycjami autorstwa Andrei della Robbia, ale także z pierwotnym przeznaczeniem budynku: był to sierociniec, do czego nawiązuje płaskorzeźba. Otwarte standardy i procesy projektu INCEPTION w zakresie trójwymiarowego modelowania obiektów dziedzictwa kulturowego (znane pod nazwą „Open H-BIM”) pozwalają na zastosowanie tej technologii w szerszych działaniach na rzecz dziedzictwa kulturowego. Użytkownicy mogą przesyłać do systemu podstawowe modele, a następnie aktualizować je wraz z upływem czasu, jak w przypadku technologii Wiki. Dodatkowo wszystkie informacje na platformie są zakodowane zgodnie ze standardami sieci semantycznych, dzięki czemu nadają się one do odczytu maszynowego. Proces INCEPTION przetestowano w dziewięciu obiektach demonstracyjnych, znajdujących się w sześciu europejskich krajach partnerskich (Chorwacja, Cypr, Grecja, Włochy, Holandia i Hiszpania), wybranych ze względu na ich rozmaite konteksty, różniące się pod względem typologii, wymiarów fizycznych, stanu zachowania i głównego przeznaczenia (turystyka, ochrona przyrody itp.). „Nowatorska technologia, na której opiera się platforma INCEPTION, na nowo definiuje znaczenie trójwymiarowych modeli obiektów dziedzictwa kulturowego, czyniąc je swoistymi magazynami wiedzy”, mówi Roberto Di Giulio, koordynator projektu. „Naszym kolejnym krokiem jest zapełnienie platformy większą ilością trójwymiarowych modeli budynków i obiektów europejskiego dziedzictwa kulturowego, dołączając do nich takie materiały, jak pliki wideo, graficzne, tekstowe, audio itp. pochodzące z istotnych źródeł instytucjonalnych, takich jak portal Europeana”, dodaje Di Giulio. Jednym z rezultatów projektu jest powstanie innowacyjnego start-upu, INCEPTION Srl, posiadającego akredytację jako przedsiębiorstwo typu spin-off wydzielone z Uniwersytetu w Ferrarze. Firma wykorzystuje osiągnięcia finansowanego ze środków UE projektu, zapewniając administracji publicznej, muzeom i właścicielom obiektów rozwiązania softwarowe oparte na silniku INCEPTION. Dostarcza ona szeregu rozwiązań związanych z zarządzaniem, wizualizacją i archiwizowaniem modeli trójwymiarowych lub BIM, a także wszystkich powiązanych dokumentów cyfrowych zagregowanych przez technologie semantyczne.
Słowa kluczowe
INCEPTION, sieć semantyczna, dziedzictwo kulturowe, trójwymiarowe modele, rzeczywistość wirtualna, rzeczywistość rozszerzona, modelowanie informacji o budynku, projektowanie, obiekty dziedzictwa kulturowego, cyfrowy
