Od bezpieczeństwa do praw człowieka, czyli zmiana dyskursu medialnego na temat migracji spowodowanej klimatem
Projekt ten zasadniczo opiera się na jednym pytaniu: Czy sposób, w jaki media postrzegają i przedstawiają migrację spowodowaną klimatem naznaczony jest uprzedzeniami? Takie wrażenie można odnieść patrząc na nagłówki gazet codziennych. Na przykład na stronie Wiadomości Google zestawienie haseł „migracja” i „bezpieczeństwo” daje czterokrotnie większą liczbę wyników niż zestawienie „migracja” i „zmiana klimatu”.
Zmiana narracji dotyczącej migracji spowodowanej klimatem
„Osoby migrujące ze względu na zmianę klimatu postrzegane są za ofiary zmieniającego się klimatu, ale w mediach stosunkowo niewiele miejsca poświęca się na ludzkie aspekty tego problemu. Ignoruje się fakt, że to kraje rozwijające się, które w najmniejszym stopniu przyczyniają się do zmiany klimatu, najdotkliwiej ją odczuwają. Media w krajach rozwiniętych skupiają się raczej na tym, jak bezpaństwowość imigrantów może przeistoczyć się w zagrożenie dla bezpieczeństwa państw przyjmujących”, wyjaśnia Maria Sakellari, której projekt IKETIS otrzymał finansowanie w ramach programu stypendiów indywidualnych „Maria Skłodowska-Curie”. Ten temat to delikatnie mówiąc grząski grunt. Po pierwsze, nie istnieją obecnie żadne dowody popierające te argumenty. Po drugie, prasa odgrywa kluczową rolę w budowaniu publicznych narracji. Opracowanie postępowej polityki migracyjnej jest utrudnione nie tylko ze względu na skupienie na aspektach bezpieczeństwa, ale także na istniejące poważne ryzyko, że narracje te będą podsycać nastroje ksenofobiczne, nacjonalistyczne i populistyczne. Nawet organizacje pozarządowe zajmujące się działaniami na rzecz klimatu, które same w dużym stopniu wykorzystują media do przekazywania informacji, naśladują ten sposób przedstawiania migracji spowodowanej zmianą klimatu, aby zmaksymalizować swój wpływ. Temat ten ponadto rzadko jest przedmiotem badań naukowych, co skłoniło zespół projektu IKETIS do podjęcia własnych działań. „Projekt skupia się na rozwoju potencjału dziennikarzy, organizacji pozarządowych i decydentów. Chciałam przyczynić się do zwiększenia świadomości społeczeństwa i znajomości polityki w tym zakresie w Zjednoczonym Królestwie, a ostatecznie zmienić sposób postrzegania migracji spowodowanej zmianą klimatu”, komentuje Sakellari. W tym celu zespół projektu IKETIS zbadał relacje pomiędzy narracjami przedstawianymi przez media, polityką i trendami społecznymi, a także próbował ustalić możliwie najlepszy kierunek zmian. Wywiady i ankiety dotyczące zachowań wykazały na przykład, że dziennikarze, organizacje pozarządowe i decydenci w Zjednoczonym Królestwie nie wierzą, że kampania dotycząca migracji spowodowanej zmianą klimatu spotkałaby się z pozytywnym odbiorem. Są oni jednak skłonni zaangażować społeczeństwo, aby podnieść świadomość dotyczącą tej kwestii.
Nowe narzędzia służące lepszemu zaangażowaniu społeczeństwa
Z myślą o realizacji tego celu Sakellari opracowała narzędzia e-uczenia się. Można je opisać w pięciu punktach, które pomogą przekazać historię migracji w kontekście zmieniającego się klimatu. Pierwsze cztery obejmują wykorzystanie komunikacji opartej na faktach, unikanie nadmiernego upraszczania problemu ofiary/zagrożenia, uwzględnianie okoliczności prowadzących do migracji oraz umożliwienie migrantom wyrażania siebie. Ostatni punkt polega raczej na zmianie paradygmatu – wymaga on odrzucenia dychotomii „my przeciwko nim” na rzecz sprawiedliwości społecznej, równości i praw człowieka zagwarantowanych wszystkim. „W miarę jak w mediach powoli pojawiają się informacje na temat sprawiedliwości klimatycznej, mam nadzieję, że wyniki projektu IKETIS pomogą ukierunkować dyskurs medialny na kwestie związane z ochroną i prawami. Chcemy przeciwdziałać narracjom antymigracyjnym i przygotować grunt dla sprawiedliwej i integracyjnej polityki”, wyjaśnia Sakellari. Projekt IKETIS zakończył się w kwietniu 2019 roku, a Sakellari zamierza kontynuować swoją pracę, koncentrując się tym razem na edukacji: „Moje dalsze plany polegają w szczególności na wspieraniu wykorzystywania wiedzy o ruchach społecznych związanych ze zmianą klimatu w celach edukacyjnych oraz zachęcaniu do tworzenia programów, które stawiają sprawiedliwość klimatyczną na pierwszym miejscu”.
Słowa kluczowe
IKETIS, migracja, zmiana klimatu, bezpieczeństwo, migranci, UK, Zjednoczone Królestwo
