Odnowienie zaangażowania obywateli w demokrację lokalną
W Europie rośnie niezadowolenie i brak zaufania do procesów demokratycznych, napędzane przez pogłębiające się nierówności i obawy związane ze zmianami społecznymi, gospodarczymi i kulturowymi. „Wielu obywateli uważa, że «system» nie działa dla nich i że jest zbyt odległy, by można było na niego wpłynąć" — wyjaśnia James Scott, profesor na Wydziale Nauk Społecznych i Studiów Biznesowych na Uniwersytecie Wschodniofińskim. „W konsekwencji populistyczne i nieliberalne alternatywy dla demokratycznego uczestnictwa zyskują na popularności. Podczas gdy te antydemokratyczne siły polityczne zwiększyły stopień aktywizmu politycznego, odbyło się to kosztem wiary w demokrację”.
Wzmocnienie uczestnictwa demokratycznego na poziomie lokalnym
Scott jest koordynatorem projektu EUARENAS, który ma zostać ukończony w czerwcu 2024 roku. Jego celem jest zidentyfikowanie skutecznych sposobów na odwrócenie tego trendu i wzmocnienie demokratycznego uczestnictwa na poziomie lokalnym. Aby to osiągnąć, projekt miał za zadanie przeanalizowanie skuteczności szeregu lokalnych inicjatyw, z których wszystkie miały promować silniejsze i bardziej łączące poczucie zaangażowania obywatelskiego. „Eksperymenty te obejmują budżet partycypacyjny, zgromadzenia obywatelskie, budżety społecznościowe, rozwój społeczności oparty na aktywach i społeczne hackathony" — mówi Scott. „Badamy również, w jaki sposób społeczności mogą wykorzystywać innowacyjne narzędzia cyfrowe do rozwiązywania problemów we współpracy z obywatelami”. Poprzez analizę tych działań zespół projektu EUARENAS był w stanie zebrać cenne dane dotyczące lokalnych doświadczeń w promowaniu bardziej inkluzywnej demokracji. Co zachęcające, potwierdziło to, że inicjatywy te nabierają znacznego rozpędu. „Nastąpiło to częściowo w odpowiedzi na postrzeganą potrzebę «otwarcia» procesu decyzyjnego” — dodaje Scott. „Nieuchronnie jednak inicjatywy te stworzyły wyzwania i często testowały granice lokalnych możliwości rządzenia”.
Zapewnienie różnorodności, inkluzywności i zaangażowania
Wstępne ustalenia doprowadziły do kilku wstępnych zaleceń. „Zapewnienie różnorodności, inkluzywności i zaangażowania to złożone zadanie, które wymaga długoterminowego podejścia” — zauważa Scott. „Priorytety władz lokalnych są jednak często oparte na krótkoterminowych cyklach wyborczych". Z tego powodu należy rozwijać relacje oparte na zaufaniu między władzami lokalnymi a obywatelami w ramach osiągania funkcjonujących ustaleń dotyczących współrządzenia. Kluczowe znaczenie ma również przywództwo, zarówno ze strony obywateli, jak i urzędników miejskich. „Zgromadzenia i panele obywatelskie stanowią potencjalnie narzędzie o decydującym znaczeniu dla stymulowania partycypacji i współrządzenia” — podkreśla Scott. „Należy jednak korzystać z nich ostrożnie i rozsądnie. Używane niewłaściwie, mogą pociągać za sobą wysokie koszty, potencjalnie zrażając lokalnych obywateli z powodu braku działań następczych”. Innym kluczowym wnioskiem jest konieczność unikania na poziomie lokalnym polityki, która pogrąża się w polityce tożsamości i spolaryzowanych stanowiskach politycznych. Taki dryf polityki może być na rękę nieliberalnym grupom populistycznym — dodaje Scott.
Przyszła wizja demokracji lokalnej
Na podstawie tych wstępnych ustaleń projekt obecnie przygotowuję przyszłą wizję lokalnych demokracji w Europie. Wizja ta obejmuje kluczowe elementy, takie jak zrównoważone, długoterminowe myślenie oraz docenianie różnic i różnorodności. „Pracując nad taką przyszłością, miasta mogą chcieć rozważyć działania, które usuwają strukturalne bariery uczestnictwa, budują relacje oparte na zaufaniu, a przede wszystkim podejmują decyzje w perspektywie długoterminowej” — wyjaśnia Scott. „Głównym celem lokalnego sprawowania rządów powinno być stymulowanie integracyjnego procesu decyzyjnego, który skutkuje praktycznymi decyzjami”. Projekt obecnie zbliża się do końca, ale Scott i jego zespół mają nadzieję na dalsze wzmocnienie współpracy między sferą akademicką, społeczeństwa obywatelskiego i rządową, aby wygenerować więcej wiedzy na temat tego, jak można zwiększyć demokratyczne uczestnictwo na poziomie lokalnym. „W ramach projektu EUARENAS udało się nam już zidentyfikować kilka potencjalnych strategii, a także kilka potencjalnych pułapek” — mówi Scott. „Mamy nadzieję, że nasz projekt zapewni samorządom lokalnym w Europie cenne źródło wiedzy, które pomoże im zidentyfikować skuteczne praktyki rządzenia”.
Słowa kluczowe
EUARENAS, demokracja, nieliberalizm, obywatel, demokratyczny, polityczny, rządzenie
