Nowe umowy sprzyjające innowacjom w zakresie ekologicznych dóbr publicznych
Leśnictwo i rolnictwo stanowią kluczowe elementy europejskiej gospodarki i społeczeństwa, tworząc miliony miejsc pracy dla obywateli Europy. Około 70 % gruntów w całej UE przeznaczone jest na działalność leśną lub rolniczą, co zapewnia ogromną ilość kapitału naturalnego. Niemniej jednak istnieje potrzeba innowacji w zakresie dostarczania rolno-środowiskowo-klimatycznych dóbr publicznych (ang. agri-environmental-climate public good, AECPG), takich jak czysta woda i krajobrazy będące schronieniem dla rozmaitych gatunków i zwiększające ich różnorodność. Są one szczególnie ważne w świetle ostatnio podejmowanych przez Komisję Europejską inicjatyw, w tym Europejski Zielony Ład, strategia „od pola do stołu” oraz strategia na rzecz bioróżnorodności 2030. „Na rynek zazwyczaj nie trafia wystarczająca ilość dóbr publicznych, dlatego potrzebna jest interwencja w zakresie polityki publicznej”, mówi Davide Viaggi, profesor na Wydziale Nauk Rolniczych i Żywieniowych Uniwersytetu w Bolonii. „Potrzebne są innowacyjne rozwiązania”, dodaje.
Tworzenie wspólnoty praktyków
W ramach finansowanego ze środków UE projektu CONSOLE (CONtract SOLutions for Effective and lasting delivery of agri-environmental-climate public goods by EU agriculture and forestry) Viaggi, będący koordynatorem projektu, wraz ze swoim zespołem mieli na celu opracowanie innowacyjnych umów wspierających dostarczanie AECPG. Zespół projektu CONSOLE stworzył „wspólnotę praktyków” (ang. community of practice, CoP) z multidyscyplinarnymi zespołami w 13 krajach, które pracowały nad stworzeniem nowych ram umownych. Obejmowały one organizacje rolnicze, instytucje badawcze, administratorów regionalnych oraz organy zarządzające zasobami leśnymi i wodnymi. „Wspólnota praktyków to grupa ludzi, których łączy wspólna sprawa – w naszym przypadku rola w działaniach związanych z AECPG – i uczą się, jak lepiej spełniać swoje zadania poprzez regularne interakcje”, wyjaśnia Viaggi. „Może ona pomóc administracji publicznej, rolnikom i innym podmiotom nawzajem się poznać i zrozumieć swój punkt widzenia, służąc także wymianie pomysłów na innowacyjne rozwiązania i czerpaniu z doświadczeń innych”.
Współtworzenie nowych umów
W ramach projektu CONSOLE najpierw zbadano istniejące rozwiązania umowne, tworząc zbiór ponad 60 studiów przypadków do przeanalizowania i wyciągnięcia nauki na przyszłość. Następnie zespół przeprowadził badanie ankietowe wśród około 2 700 zarządców terenów i 500 innych interesariuszy w 12 różnych krajach. Wreszcie zespół projektu CONSOLE stworzył szereg nowych umów. Projekt skupił się na czterech rodzajach umów: umowach dzierżawy związanych szczególnie ze środowiskiem; podejściach opartych na wynikach, takich jak płatności w oparciu o osiągane wyniki w zakresie ochrony środowiska; zbiorowym wdrażaniu dla grup rolników lub innych osób do współpracy; oraz łańcuchu wartości i rozwiązaniach prywatno-publicznych, w ramach których AECPG mogą być wyceniane na rynkach. Ramy dostępne są w formie online w postaci aplikacji internetowej, która zawiera rzeczywiste studia przypadków. Zespół projektu ma nadzieję, że pomoże to w projektowaniu nowych umów na dostarczanie AECPG. „Chodzi o to, aby z czasem ich zakres się rozszerzał, wspierając decydentów na różnych etapach projektowania nowych umów, a tym samym zwiększając wykorzystanie lepszych rozwiązań i wreszcie lepsze dostarczanie AECPG w celu realizacji szerszych celów UE”, dodaje Viaggi.
Zwiększanie potencjału agroekologii
Projekt mógłby zwiększyć upowszechnienie technologii związanych z agroekologią oraz dostarczanie dóbr publicznych. Jak twierdzi Viaggi: „Badania umów, i badania społeczno-ekonomiczne ogółem, mogą mieć spory wkład w agroekologię. Niestety nie ma standardowego przepisu na te rozwiązania. Jednak spójne zrozumienie różnych opcji projektowania i wdrażania oraz tego, jak wpływają one na pożądany wynik, może znacznie zwiększyć rozpowszechnienie nowych technologii”.
Słowa kluczowe
CONSOLE, zaopatrzenie, środowiskowy, rolnictwo, umowy, leśnictwo, Zielony Ład, AECPG, agroekologia
