Wolny dostęp do danych z badań nad dzikimi owadami zapylającymi
Badania dotyczące pszczół, motyli oraz innych owadów zapylających mają kluczowe znaczenie dla naszej przyszłości, dzięki nim wiemy bowiem, w jaki sposób możemy zapewnić im odpowiednią ochronę i zagwarantować, że nie utracimy ich cennych usług ekosystemowych, które stanowią ważny element naszych gospodarek. Inicjatywy badawcze mogą mieć także przełożenie na działania podejmowane przez podmioty publiczne i prywatne, które mają na celu powstrzymanie postępującego zaniku różnorodności biologicznej i odwrócenie jego skutków. To właśnie z tego powodu na przestrzeni ostatniej dekady Unia Europejska aktywnie inwestowała w ich realizację. Rozpowszechnianie wyników badań naukowych jest jednak równie ważne jak ich realizacja, w związku z czym zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu Safeguard opublikował kolekcję opracowań w modelu wolnego dostępu na łamach czasopisma naukowego „Research Ideas and Outcomes” (RIO). Jak czytamy w informacji prasowej opublikowanej przez serwis EurekAlert!: „Wolny dostęp do repozytorium opracowań zrealizowanych w ramach projektu w czasopiśmie RIO przyczyni się do zwiększenia widoczności wyników badań, umożliwi łatwiejsze dotarcie do rezultatów, a także doprowadzi do powstania wygodnej platformy cyfrowej pozwalającej na wymianę wiedzy, nawiązywanie współpracy, udostępnianie danych oraz ponowne wykorzystywanie wyników badań”. Dowiadujemy się też, że „Publikacja repozytorium wyników na łamach czasopisma RIO zagwarantuje możliwość łatwego dotarcia do spuścizny projektu Safeguard, jednocześnie zapewniając dostępność, interoperacyjność oraz możliwość ponownego wykorzystania danych nawet po jego zamknięciu”. W zbiorach repozytorium znajduje się obecnie 15 artykułów i opracowań opublikowanych w różnych czasopismach, połączonych przy pomocy metadanych. Wśród zagadnień analizowanych przez badaczy znajdują się między innymi wykorzystywanie tych samych zasobów kwiatowych przez pszczoły miodne i dzikie owady zapylające, a także potencjalne korzyści środowiskowe wynikające z ochrony owadów zapylających. Wszyscy zainteresowani znajdą także zaktualizowaną listę obejmującą blisko 3 000 gatunków pszczół i bzygowatych występujących w Europie.
Bliższe spojrzenie na owady zapylające w Serbii
Najnowszym dodatkiem do kolekcji jest opracowanie przedstawiające nowe dane dotyczące dzikich pszczół występujących w Serbii (Hymenoptera: Anthophila). Zanim będzie możliwe skuteczne stawienie czoła problemowi wymierania owadów zapylających w Europie, musimy wypełnić luki w informacjach na temat rozmieszczenia, różnorodności i liczebności gatunków na Starym Kontynencie. Przeprowadzone badanie jest ważnym krokiem w tym kierunku, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że Serbia pozostaje jednym z najmniej zbadanych obszarów Europy. W ramach przeprowadzonych prac zespół monitorował pszczoły w 54 lokalizacjach na terenie całego kraju. Zastosowane przez badaczy metody – transekty oraz rozkładanie pułapek na owady – pozwoliły na zinwentaryzowanie 312 gatunków pszczół. Na podstawie uzyskanych wyników zespołowi udało się ustalić, że występowanie 25 spośród nich na terenie Serbii nie zostało nigdy potwierdzone w innych badaniach. W ramach prac naukowcy potwierdzili również występowanie 26 gatunków, w przypadku których nie istniały żadne dostępne dane opracowane w XXI wieku. Co więcej, dotychczasowe informacje na temat 79 spośród opisanych gatunków pochodziły wyłącznie z wcześniejszych opracowań, a sześć z nich badacze uznali za zagrożone wyginięciem. Według szacunków aż 67 gatunków (w tym 10 nowo odkrytych) to gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia w europejskiej czerwonej księdze pszczół, która gromadzi informacje na temat gatunków zagrożonych wyginięciem. Przeprowadzone prace przyczyniły się do aktualizacji wykazu gatunków pszczół występujących w Serbii, który liczy obecnie 731 pozycji, a także – jak wyjaśniają sami badacze – „zgromadzenia nowych danych na temat rozmieszczenia gatunków w Europie, które są potrzebne do przeprowadzenia analiz na szczeblu europejskim”. Zespół projektu Safeguard (Safeguarding European wild pollinators) zamierza kontynuować prace nad rozszerzaniem repozytorium badań, aby doprowadzić w ten sposób do powstania „kompleksowego źródła wiedzy” dostępnego wszystkim interesariuszom oraz zebrania w jednym miejscu szeregu sprawozdań, protokołów, opisów metodyk oraz opracowań naukowych. Prace realizowane w ramach projektu dobiegną końca w 2025 roku. Więcej informacji: strona projektu Safeguard
Słowa kluczowe
Safeguard, owady zapylające, pszczoła, pszczoła miodna, mucha, bzyg, motyl, owad, owad zapylający
