Pierwsza doustna szczepionka przeciwko biegunce
Enterotoksyczne szczepy bakterii Escherichia coli (ETEC) znajdujące się w żywności lub wodzie są przyczyną biegunki. Kolonizują jelito cienkie i wydzielają toksyny, które powodują gromadzenie się płynu w jelicie. Obecnie brakuje zatwierdzonej metody zapobiegania biegunce wywoływanej przez ETEC i zalecane jest stosowanie antybiotyków poza wskazaniami rejestracyjnymi, takich jak Rifaximin, czy szczepionka przeciwko cholerze Dukoral.
Szczepionka przeciwko ETEC
Aby rozwiązać ten problem, w ramach finansowanego przez UE projektu ETVAX opracowano pierwszą na świecie szczepionkę doustną przeciwko biegunce wywołanej przez ETEC. „Szczepionka ETVAX® składa się z czterech różnych inaktywowanych rekombinowanych szczepów Escherichia coli, wykazujących ekspresję najczęstszych czynników niezbędnych do kolonizacji przez bakterie, a także medycyna (anatoksynę) wobec toksyny LT, obecnej nawet w 60 % wszystkich izolatów ETEC”, wyjaśnia Björn Sjöstrand, koordynator i dyrektor generalny ETVAX Scandinavian Biopharma. Szczepionka zawiera również podwójnie zmutowaną enterotoksynę Escherichia coli dmLT jako adiuwant śluzówkowy. Szczepionka znajduje się na zaawansowanym etapie rozwoju. Z powodzeniem przeprowadzono sześć badań klinicznych z udziałem osób dorosłych i jedno badanie kliniczne dotyczące dzieci. Szczepionka wykazała się doskonałym profilem bezpieczeństwa i immunogennością w badaniach przeprowadzonych na populacjach pediatrycznych w Bangladeszu i Zambii. Dwie dawki ETVAX® wystarczały do uzyskania znaczącej odpowiedzi immunoglobuliny śluzówkowej A na wszystkie antygeny szczepionki we wszystkich grupach wiekowych, przekraczając oczekiwania naukowców. Co ciekawe, odpowiedzi immunologiczne korelowały z wiekiem, przy czym najsilniejsza i najbardziej wyraźna odpowiedź na wszystkie antygeny obserwowana była u osób dorosłych i umiarkowanie zmniejszała się wraz z wiekiem. Ponadto adiuwant dmLT zwiększył wielkość, zakres i kinetykę odpowiedzi immunologicznych u niemowląt, wskazując na jego potencjał w zakresie stymulowania wczesnej odporności. Po otrzymaniu finansowania ze strony European & Developing Countries Clinical Trials Partnership, firma Scandinavian Biopharma zainicjowała badania w Zambii i Gambii, przynoszące jak na razie obiecujące wyniki. „Wyniki tych badań pediatrycznych utorują drogę do kluczowej fazy 3. badania, która doprowadzi do wstępnej kwalifikacji ETVAX® przez Światową Organizację Zdrowia”, mówi Sjöstrand. Obiecujące wyniki przyniosło też randomizowane, kontrolowane przy pomocy placebo badanie ETVAX® przeprowadzone na ponad 720 dorosłych Finach podróżujących po Afryce Zachodniej. Chociaż nie osiągnięto celu w zakresie ochrony, jakim jest 70-procentowa skuteczność przeciwko biegunce podróżnych (TD), to zaobserwowano dobrą immunogenność szczepionki i szeroką skuteczność ochronną przed wszystkimi szczepami ETEC, bakteryjnymi kopatogenami i pasożytami. Dzięki niej przebieg dolegliwości jelitowych u uczestników badania był łagodniejszy i wymagali oni podawania mniejszej ilości antybiotyków.
Wpływ na zdrowie
ETEC jest jedną z głównych przyczyn chorób biegunkowych u dzieci w krajach endemicznych ETEC, czego efektem każdego roku jest około 400 000 zgonów wśród dzieci poniżej 5. roku życia. Sjöstrand tłumaczy: „ETVAX® umożliwi skuteczne i trwałe zapobieganie biegunce bakteryjnej u dzieci żyjących w krajach rozwijających się, co stanowi ważną potrzebę w zakresie medycyny”. Sama szczepionka ma docelowo pozwolić na uratowanie tysięcy istnień ludzkich i zmniejszyć zachorowalność prowadzącą do zaburzeń rozwoju fizycznego i poznawczego niemowląt. Dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania ETVAX® u dzieci od 6. miesiąca życia dowodzą, że substancja ta wyróżnia się na tle innych aktualnie opracowywanych potencjalnych szczepionek przeciwko biegunce wywołanej przez ETEC. Jeżeli chodzi o TD, szczepionka przeciwko ETEC pozwoliłaby zapobiec problemom żołądkowym podczas milionów wyjazdów wakacyjnych oraz pomogłaby w profilaktyce długoterminowych zaburzeń żołądkowo-jelitowych.
Słowa kluczowe
ETVAX, szczepionka, ETEC, biegunka, dzieci, TD, szczepionka doustna, dmLT, enterotoksyczna Escherichia coli, biegunka podróżnych
