Sağlıklı, güçlü ve verimli bir Karadeniz için iddialı işbirliği
Karadeniz bölgesi, Bulgaristan, Gürcistan, Moldova, Romanya, Rusya, Türkiye ve Ukrayna olmak üzere toplam yedi ülkede yaklaşık 20 milyon civarı yerleşik nüfusa sahip. Bölgeye her yıl ortalama 6-8 milyon turist geliyor. Hemen hemen 5000 km uzunluğundaki kıyı şeridine yayılmış 18 büyük deniz limanı mevcut; bunlardan en önemlileri Köstence (Romanya), Odessa (Ukrayna), Varna (Bulgaristan) ve elbette Karadeniz’in en büyük şehri olan İstanbul (Türkiye). Son 50 yıldır, Karadeniz havzasında giderek artan çevresel ve ekolojik bir baskı var. Bunun temel nedeni de, ötrofikasyon (zararlı alg patlamalarının büyümesi), hipoksi (oksijen kaybı), aşırı avlanma ve yabancı türlerin ortaya çıkması gibi insan kaynaklı faktörlerin olumsuz etkisi. Son olarak, iklim değişikliği de Karadeniz üzerinde belirgin bir olumsuz etkiye sahip.
Yenilikçi araştırma işbirliğinin Karadeniz’in geleceği açısından önemi
Karadeniz’in sunduğu ekosistem hizmetleri, gelecek nesiller açısından bozulmadan bütünlüğünü korumalı. Araştırma ve inovasyonun yanı sıra, ana paydaşlar ile ülkeler arasındaki işbirliği, Karadeniz ekosisteminin daha iyi anlaşılmasını sağlamada önemli bir rol oynuyor. Bu tür bir işbirliği ve araştırmadan elde edilen sonuçlar, çevresel ve sosyo-ekonomik sorunları ele almaya yönelik olarak, kanıta dayalı çözümlerin ve politikaların geliştirilmesine katkıda bulunuyor. AB, bu yola varisi Horizon Europe ile devam edecek olan Horizon 2020 programı kapsamındaki ortak girişimler aracılığıyla, bu tür yenilikçi araştırmaları ve uluslararası işbirliklerini teşvik ediyor. Politika düzeyinde baktığımızda, AB, Karadeniz’e yönelik araştırma ve inovasyon işbirliklerini destekleme konusunda son derece istekli. Mayıs 2019’da, altı Karadeniz kıyıdaş ülkesi ile Moldova arasındaki iş ortaklığına istinaden, deniz uzmanları ve Avrupa Komisyonu’nun da katılımıyla, Black Sea Strategic Research and Innovation Agenda - Karadeniz Stratejik Araştırma ve İnovasyon Gündemi (SRIA) projesi hayata geçirildi. SRIA, Karadeniz’in özel ve eşsiz ekosistemini de dikkate alarak, 2030 yılına kadar verimli, sağlıklı, güçlü ve sürdürülebilir bir Karadeniz’e yönelik ortak bir vizyon geliştirmeyi hedefliyor. Karadeniz SRIA, Mayıs 2019’da onay verilmiş olan Karadeniz Common Maritime Agenda - Ortak Denizcilik Gündemi (CMA) projesinin de ana bilim ayağını oluşturuyor.
Gözler, Karadeniz’in iyileştirilmesi için çalışan Horizon 2020 projelerinde
Bu Results Pack içerisinde, yakın zamanda sona ermiş veya sona erecek olan projeler hakkında altı yeni Results in Brief makalesi sunulmuştur. Bu makaleler, farklı deniz disiplinlerindeki girişimlerin, bölgedeki bilim adamlarının ve diğer paydaşların da katılımıyla Karadeniz’deki araştırmalara ne şekilde katkıda bulunduklarını mükemmel bir şekilde gözler önüne seriyor. Bu Results Pack içerisinde, mevcut Karadeniz araştırmalarına ilham vermiş eski projelerin kısaca anlatıldığı bir makalenin yanı sıra, bir tanesi bugün bile hala daha adından söz ettiren SIMSEA projesinin devam eden çalışmaları ve mirası üzerine yazılmış iki özel makale yer alıyor. Projeler genel olarak, biyoçeşitlilik bilimi ve ekosistem ile kirlilik modellemesi, sosyal inovasyon, ekoturizm, limanlarda sürdürülebilir mobilite, deniz alanı planlaması, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme gibi çok çeşitli konuları içeriyor. Bu projelerden bazıları, BM’nin Sustainable Development Goals - Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri girişimi ile AB’nin 2050 yılına dek Avrupa’yı tamamen karbonsuz hale getirmeyi amaçlayan en önemli iklim girişimi European Green Deal - Avrupa Yeşil Anlaşması girişiminin de ana öncüleri. Bu Results Pack, aynı zamanda yeni nesil bölgesel veya yerel araştırmacılar ve yenilikçilere ilham kaynağı olmayı da amaçlıyor. Öne çıkarılan projeler bilgi ve uzmanlıklarını bölge ekosisteminin ve burayı yuva olarak gören milyonlarca insan yaşamının iyileştirilmesi yönünde kullanmaya teşvik edebilir. Marie Skłodowska-Curie Actions programı ve Komisyon Üyesi Mariya Gabriel tarafından hayata geçirilen Black Sea Young Ambassadors - Karadeniz Genç Elçiler programı gibi AB girişimleri, bunları destekleyecek doğru araçlar olacaktır. Karadeniz, sahip olduğu deniz havzası ve kıyı sosyo-ekonomik sistemleri ile birlikte, Mavi Ekonomiye yönelik sürdürülebilirlik politikalarının yanı sıra, temel ve uygulamalı bilim açısından küresel öneme sahip doğal bir laboratuvar olarak kabul edilebilir. Burası doğal yaşamın gerçek hazinesi! Kısmen de olsa, bu Results Pack kapsamında ele alınan girişimler sayesinde, Karadeniz’in eşsizliğini koruma ve bundan faydalanma çabalarının, ancak önümüzdeki yıllarda daha da güçlenmesi umut ediliyor.
