Ambitna współpraca na rzecz zdrowego, odpornego i produktywnego Morza Czarnego
W regionie Morza Czarnego, składającego się z siedmiu krajów – Bułgarii, Gruzji, Mołdawii, Rumunii, Rosji, Turcji i Ukrainy – mieszka na stałe około 20 milionów osób. Dodatkowo, każdego roku region odwiedza średnio około 6-8 milionów turystów. Wzdłuż linii brzegowej o długości prawie 5 000 km usytuowanych jest 18 dużych portów, z których najbardziej znane to Konstanca (Rumunia), Odessa (Ukraina), Warna (Bułgaria) oraz, oczywiście, Stambuł (Turcja) – największe miasto nad Morzem Czarnym. Ostatnie 50 lat to okres coraz większej presji na środowisko i ekosystem Morza Czarnego. Jest to niestety efekt działalności człowieka, która doprowadziła m.in. do eutrofizacji (nadmiernego wzrostu żyzności wód), hipoksji (niedoboru tlenu), przełowienia i wprowadzenia gatunków obcych. Wyraźnie negatywny wpływ na Morze Czarne wywiera także zmiana klimatu.
Znaczenie innowacyjnej współpracy badawczej dla przyszłości Morza Czarnego
Usługi ekosystemowe oferowane przez Morze Czarne muszą być pod stałą ochroną, żeby mogły przynosić korzyści przyszłym pokoleniom. Badania naukowe, innowacje i współpraca między kluczowymi zainteresowanymi podmiotami i krajami odgrywają kluczową rolę w powiększaniu stanu wiedzy naukowej na temat ekosystemu Morza Czarnego. Wyniki takiej współpracy i badań są cennym źródłem informacji niezbędnych do opracowywania opartych na dowodach rozwiązań i polityk, których wdrożenie pozwoli sprostać wyzwaniom środowiskowym i społeczno-gospodarczym. Unia Europejska wspiera innowacyjne badania i współpracę międzynarodową, umożliwiając naukowcom realizację wspólnych projektów w ramach programu „Horyzont 2020” oraz, w przyszłości, w ramach jego następcy, programu „Horyzont Europa”. Na szczeblu politycznym UE również angażuje się w promowanie współpracy w zakresie badań naukowych i innowacji w regionie Morza Czarnego. W maju 2019 roku uruchomiła Strategiczny program badań i innowacji na rzecz Morza Czarnego jako wspólne przedsięwzięcie sześciu krajów z regionu Morza Czarnego i Mołdawii, z udziałem ekspertów ds. gospodarki morskiej i Komisji Europejskiej. Partnerzy programu wyznaczyli sobie jeden główny cel, który zamierzają osiągnąć do 2030 roku: realizacja wspólnej wizji produktywnego, zdrowego, odpornego i zrównoważonego Morza Czarnego z uwzględnieniem jego wyjątkowego i unikatowego ekosystemu. Strategiczny program badań i innowacji na rzecz Morza Czarnego jest głównym filarem badawczym Wspólnej agendy morskiej dla Morza Czarnego, która również została przyjęta w maju 2019 roku.
Ogromny wpływ projektów realizowanych w ramach programu „Horyzont 2020” na poprawę sytuacji w basenie Morza Czarnego
W najnowszej broszurze Results Pack prezentujemy sześć nowych artykułów „Wyniki w skrócie” na temat projektów, których realizacja niedawno się zakończyła lub wkrótce dobiegnie końca. Są one idealnym przykładem na to, jak inicjatywy poświęcone różnym dziedzinom wiedzy na temat środowiska morskiego, prowadzone z udziałem naukowców i innych zainteresowanych podmiotów z regionu, mogą przyczynić się do rozwoju badań naukowych na temat Morza Czarnego. Broszura zawiera także dwa artykuły opracowane wyłącznie z myślą o niniejszej publikacji. Pierwszy z nich opowiada o kontynuacji przełomowych prac realizowanych w ramach projektu SIMSEA oraz o jego spuściźnie, a drugi podsumowuje wcześniejsze projekty, które zainspirowały obecnie prowadzone badania na temat Morza Czarnego. Wybrane projekty obejmują szeroki zakres tematów, takich jak: nauka o różnorodności biologicznej oraz modelowanie ekosystemów i zanieczyszczeń; innowacje społeczne; ekoturystyka; zrównoważona mobilność w portach; planowanie przestrzenne obszarów morskich oraz zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu. W ramach niektórych z tych projektów są także prowadzone badania, które w znacznym stopniu przyczyniają się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ oraz Europejskiego Zielonego Ładu – flagowej inicjatywy UE w zakresie klimatu ukierunkowanej na osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Broszura Results Pack na temat Morza Czarnego została przygotowana także po to, by zainspirować nowe pokolenie regionalnych lub lokalnych naukowców i innowatorów. Prace realizowane w ramach prezentowanych projektów mogą zachęcić innych do tego, by wykorzystali swoją wiedzę i umiejętności i poświęcili się badaniom na rzecz ochrony ekosystemu regionu i poprawy życia milionów zamieszkujących go ludzi. Mogą im w tym pomóc unijne inicjatywy takie jak działanie „Maria Skłodowska-Curie” i program Młodych Ambasadorów Morza Czarnego, zainicjowany przez komisarz Mariję Gabriel. Unikalny morski ekosystem i wyjątkowe uwarunkowania społeczno-gospodarcze nadmorskich krajów sprawiają, że Morze Czarne może pełnić rolę naturalnego laboratorium o globalnym znaczeniu, nie tylko w zakresie rozwoju nauk podstawowych i stosowanych, ale także w kontekście wdrażania polityk zrównoważonego rozwoju na rzecz niebieskiej gospodarki. To prawdziwa skarbnica wiedzy na temat świata naturalnego! Pozostaje mieć nadzieję, że w nadchodzących latach wysiłki na rzecz ochrony Morza Czarnego i wykorzystywania jego niepowtarzalnych walorów zostaną co najmniej podwojone. Na pewno przyczynią się do tego projekty zaprezentowane w najnowszej broszurze Results Pack.
