Świat po COVID-19: przygotowania do następnej pandemii
Na stronie poświęconej pandemii koronawirusa podkreślono globalne zagrożenie, jakie stanowią nowe choroby zakaźne, zwłaszcza te wywołane przez patogeny odzwierzęce, które mogą przenosić się ze zwierząt na ludzi. Obecna pandemia nie będzie jednak jedyną, z którą przyjdzie nam się zmierzyć. „Ludzie mają coraz częściej kontakt ze zwierzętami. Również ostatnia epidemia, która pojawiła się w Chinach, najprawdopodobniej rozpoczęła się od kontaktów na targach zwierząt (choć nie zostało to jeszcze w pełni potwierdzone)”, wyjaśnia Bart Haagmans, wirusolog z Centrum Medycznego Uniwersytetu Erazma i współkierownik inicjatywy ZAPI. „Do tego wszystkiego dochodzi jeszcze zmiana klimatu”, dodaje współkierownik Jean-Christophe Audonnet, starszy dyrektor w firmie Boehringer Ingelheim, „choroby występujące w jednej części świata mogą być przenoszone przez owady i w tej sposób dotrzeć do Europy. Tak stało się w przypadku dwóch ostatnich epidemii – choroby niebieskiego języka i choroby wywołanej wirusem Schmallenberga, która dotknęła przeżuwacze”.
Wspieranie badań nad szczepionką
ZAPI jest partnerstwem publiczno-prywatnym, finansowanym ze środków UE i przez przemysł. Jego celem jest rozwiązanie tego narastającego problemu poprzez opracowanie nowych narzędzi umożliwiających szybkie reagowanie na nowe, poważne zagrożenia pandemią w Europie i na całym świecie. Platforma opracowana przez zespół ZAPI może umożliwić szybkie scharakteryzowanie, projektowanie i produkcję szczepionek na dużą skalę, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby u zwierząt i ludzi. Czy jednak naukowcy spodziewali się, że ich praca tak szybko stanie się tak istotna? „I tak, i nie”, mówi Audonnet. „Taka argumentacja znajduje się w dokumentacji dotyczącej uzasadnienia projektu, którą opracowaliśmy na samym początku. Oczywiście mieliśmy nadzieję, że nieprędko wykorzystamy wyniki naszych badań. Poczyniliśmy ogromne postępy, ale projekt jeszcze nie jest całkiem gotowy”. Haagmans podziela to zdanie. Jednocześnie podkreśla, że z niektórych metod opracowanych w ramach projektu ZAPI korzystają już zespoły zajmujące się szczepionkami i poszukiwaniem przeciwciał monoklonalnych neutralizujących SARS-CoV-2. ZAPI ułatwia szybki rozwój szczepionek oraz terapii z użyciem przeciwciał, jednak nie wszystkie przeszkody stojące na drodze do opanowania pandemii mają charakter techniczny. „Trzeba dostosować się do istniejących regulacji i wymogów prawnych, a nie można zmienić przepisów z dnia na dzień”, mówi Audonnet. „Oczywiście należy przede wszystkim upewnić się, że nowa szczepionka jest bezpieczna; nie można skrócić tego procesu”. Badacz wyjaśnia, że chociaż istnieje przepis dopuszczający stosowanie eksperymentalnych szczepionek u zwierząt w sytuacjach nadzwyczajnych, nie ma odpowiadającego mu przepisu w odniesieniu do szczepionek dla ludzi. Jednak obecna pandemia może przyczynić się do obniżenia wymagań i przyspieszenia wymaganych procedur, uwzględniając rodzaj stosowanej technologii produkcji szczepionek.
Co nas czeka po COVID-19?
Podczas gdy świat mierzy się z pandemią COVID-19, naukowcy z ZAPI wyszukują kolejne zagrożenia. Nie możemy przewidzieć, które z nowo pojawiających się drobnoustrojów będą wywoływać poważne choroby zakaźne u ludzi. Możemy jedynie przygotować się na najgorsze i zachować czujność. „Wyciągamy wnioski na przyszłość”, mówi Haagmans. „Jeśli nie będziemy reagować natychmiast, przegramy”. „Nie jesteśmy w stanie określić, jaka będzie następna choroba, która wystąpi u zwierząt lub ludzi. Ale wiemy, że ona się pojawi”, dodaje Audonnet. „Chcemy skrócić czas reakcji, a to pozwoli nam ratować życia – taki jest cel ZAPI. To, co trwało kilka lat, trwa teraz kilka miesięcy, a my ciągle robimy postępy. Następnym razem procesy będą jeszcze bardziej wydajne”.
Słowa kluczowe
ZAPI, choroba odzwierzęca, COVID, COVID-19, koronawirus, wirus, Schmallenberg, choroba niebieskiego języka, zwierzęca, ludzka, szczepionka