Wirusy: nowatorskie rozwiązania w zakresie badań naukowych
Ludzie są szczególnie podatni na wirusy, o czym wiedziano jeszcze przed obecną pandemią. Epidemie wirusowe towarzyszą ludzkości od stuleci. Tylko w ciągu ostatnich 40 lat musieliśmy poradzić sobie z różnymi wirusami, od Zika po Ebolę, od gorączki denga po SARS i oczywiście HIV. I choć żaden z nich na szczęście nie osiągnął tej samej skali pandemicznej, co wirus powodujący chorobę COVID-19, lokalne i globalne epidemie spowodowane przez wiele z tych wirusów przyniosły poważne konsekwencje w postaci masowych niepokojów społecznych i strat gospodarczych oraz, co najważniejsze, niezliczonych ofiar w ludziach. Od chwili pojawienia się wirusa HIV na początku lat 80. XX wieku, aż 75 milionów osób na świecie zostało nim zarażonych, a 32 miliony zmarło. Epidemia Eboli w 2014 roku w Afryce Zachodniej kosztowała życie 11 300 osób w ciągu zaledwie 2 lat, a obecnie, w cieniu COVID-19, wirusolodzy walczą z nawrotem Eboli w Demokratycznej Republice Konga.
Od grypy hiszpanki po COVID-19
Jednak od czasu epidemii grypy hiszpanki w latach 1918-1919 żadne zagrożenie wirusowe nie spowodowało takiego globalnego kryzysu, jakiego doświadczamy obecnie w związku z COVID-19. Szacuje się, że grypa hiszpanka kosztowała życie od 17 do 100 milionów osób. W chwili pisania tego artykułu redakcyjnego w maju 2020 roku, liczba ofiar COVID-19 jest na szczęście znacznie mniejsza niż najniższa szacunkowa liczba zgonów z powodu grypy hiszpanki, a u większości osób występuje lekka postać choroby, dzięki czemu wracają one do pełnego zdrowia. Oczywiście postęp naukowy jaki dokonał się w ciągu ostatniego stulecia, zwłaszcza w zakresie biologii wirusów, epidemiologii i zdrowia publicznego, jest ważnym czynnikiem warunkującym ogromną różnicę w liczbie zmarłych. Wirusolodzy lepiej poznali sposób i skutki transmisji patogenu, strategie łagodzenia objawów i podstawy biologii wirusów jako osobnej rodziny organizmów. Jest to jednak nadal rozwijająca się dziedzina wiedzy i jeszcze przed obecną pandemią wirusolodzy prowadzili badania w poszukiwaniu bardziej skutecznych narzędzi (w tym szczepionek) zapobiegania i leczenia wielu chorób powodowanych przez wirusy, które zakażają ludzi na świecie.
Wsparcie z funduszy unijnych dla badań wirusologicznych
Unia Europejska, która w ramach programu „Horyzont 2020” wspiera innowacyjne badania wirusologiczne, zwiększyła swoje wysiłki podczas kryzysu związanego z COVID-19, co łącznie przełożyło się na ponad 100 projektów o wartości 200 milionów euro. W świetle obecnej pandemii najnowsza broszura Results Pack, prezentująca projekty finansowane głównie przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN), przekazuje czytelnikom wiedzę na temat obecnych trendów w badaniach z zakresu biologii wirusów. Niektóre z opisanych projektów dotyczą opracowania specjalnych zastosowań w walce z niektórymi wirusami. Inne dotyczą badań podstawowych, których celem jest poprawienie zrozumienia określonych genetycznych i innych biologicznych czynników, które definiują wirusy. Mając taką wiedzę mamy nadzieję, że w najbliższej przyszłości możliwe będzie opracowanie, zbadanie i wdrożenie jeszcze bardziej zaawansowanych metod leczenia z korzyścią dla pacjentów.