Komisja odkrywa plany współpracy między krajowymi programami badawczymi
Komisja Europejska przedstawiła swoje plany pobudzenia współpracy między programami badawczymi finansowanymi ze środków krajowych. Nowy projekt "Wspólne programowanie" opracowano, aby fundusze publiczne na działalność badawczą były wykorzystywane możliwe jak najlepiej i pomogły Europie skuteczniej stawić czoło wspólnym problemom. Pierwszy program Wspólne Inicjatywy Programowe (WIP) powinien się rozpocząć około 2010 roku. Jedynie 15% funduszy publicznych na działalność badawczą jest alokowanych w Europie na szczeblu kontynentalnym poprzez unijne programy ramowe lub organizacje międzyrządowe takie jak CERN (Europejskie Laboratorium Fizyki Cząstek Elementarnych) czy paneuropejskie projekty takie jak EUREKA. Pozostałe 85% jest przeznaczone na programy opracowywane i realizowane na szczeblu krajowym. Na dzień dzisiejszy współpraca między krajowymi programami badawczymi jest niewielka, niemniej wiele wyzwań, przed którymi stają jest wspólnych dla wszystkich krajów europejskich. "Problemy takie jak bezpieczeństwożywności, ekosystemy morskie i bioróżnorodność, zmiany klimatyczne i energia nie zamykają się w granicach państw członkowskich, zatem badania winny być prowadzone wspólnie i nie zawężać się do jednego kraju" - wyjaśnił Janez Potocnik, Europejski Komisarz ds. Nauki i Badań. "Programy krajowe są oczywiście niezbędne, jednakże w niektórych dziedzinach o strategicznym znaczeniu dla interesu publicznego, mogą się powielać i prowadzić do niedoborów w masie krytycznej zasobów potrzebnych do osiągnięcia oczekiwanych skutków. Z uwagi na fakt, iż mamy problemy z podniesieniem poziomu inwestycji na działalność badawczą do celu lizbońskiego wyznaczonego na 3% PKB, powinniśmy zwiększyć wpływ naszych krajowych inwestycji i podjąć wspólne działania." W ramach nowego programu Wspólne Inicjatywy Programowe, państwa członkowskie połączą swoje zasoby i będą wspólnie monitorować i analizować postępy. Udział w inicjatywach będzie całkowicie dobrowolny, a nacisk położony będzie na uruchomienie wspólnych funduszy publicznych na działalność badawczą (w odróżnieniu od programu Wspólne Inicjatywy Technologiczne, który finansuje działalność badawczą ze środków publicznych i prywatnych). Państwa członkowskie, które pragną podjąć wspólne prace nad danym zagadnieniem będą musiały najpierw przedstawić wspólną, długoterminową wizję dla danego obszaru. Na tej podstawie opracowany zostanie program badań strategicznych (PBS), który powinien zawierać jasne, mierzalne i realistyczne cele. Następnie PBS wchodzi w fazę realizacji i na tym etapie oczekiwać się będzie od wszystkich zaangażowanych państw członkowskich włączenia krajowych programów badawczych do struktury PBS. Rola Komisji Europejskiej będzie zasadniczo ograniczać się do koordynacji, choć fundusze unijne mogą zostać udostępnione dla niektórych inicjatyw w zależności od ich wartości dodanej i europejskiego wymiaru. Według Komisji Europejskiej, Wspólne Programowanie umożliwi badaczom znalezienie wspólnych odpowiedzi na wspólne problemy. "Wspólne programowanie może przekształcić się w mechanizm co najmniej tak istotny jak programy ramowe na europejskiej scenie badawczej i zmienić postrzeganie działalności badawczej przez Europejczyków" - zauważył Komisarz Potocnik. Plany będą teraz dyskutowane przez europejskich ministrów ds. badań, od których oczekuje się pod koniec roku poparcia przedsięwzięcia i celów Wspólnego programowania. Ministrowie wyznaczą wówczas grupę ekspertów, którzy określą obszary najlepiej wpisujące się we Wspólne programowanie. Powyższy wybór opierać się będzie na jasnych kryteriach; na przykład podejmowane zagadnienie musi mieć zasięg paneuropejski lub globalny, a jednocześnie musi być wystarczająco konkretne by określić wyraźne cele. Badania finansowane ze środków publicznych muszą mieć kluczowe znaczenie w rozwiązaniu problemu, a inicjatywa powinna pomagać w opanowaniu rozproszenia i powielania badań w danej dziedzinie. W którymś momencie Rada oficjalnie uruchomi programy WPI i będzie je monitorować. Projekt "Wspólnego programowania" jest zaledwie jednym z pięciu uruchomionych przez Komisję w ramach jej planów ożywienia Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA). Inne projekty dotyczą zarządzania własnością intelektualną przez organizacje publiczne prowadzące działalność badawczą; mobilności badawczej i kariery zawodowej w nauce; paneuropejskiej infrastruktury badawczej; oraz międzynarodowej współpracy naukowej i technologicznej.