Skuteczne leki na lekooporną gruźlicę
Leczenie gruźlicy wiąże się z podawaniem leków przez okres od czterech do sześciu miesięcy. Jednakże szczepy M. tuberculosis charakteryzujące się opornością wielolekową (MDR) i szeroką opornością na leki (XDR) są niemal niemożliwe do zwalczenia, szczególnie w przypadku pacjentów o obniżonej odporności. Kraje rozwijające się nie posiadają infrastruktury do dokładnej diagnozy ani dostępu do leków drugiej linii przeciw gruźlicy. Ponadto większość zarażonych pacjentów ma patogeny w postaci utajonej, a tylko u 10% osób rozwija się gruźlica. Mając na uwadze te kwestie, finansowany ze środków unijnych projekt współpracy NATT (New approaches to target tuberculosis) miał na celu zidentyfikowanie i zatwierdzenie nowych ukierunkowanych terapii, ze szczególnym naciskiem na problem stanu uśpienia i oporności na leki. W projekcie wzięli udział eksperci z Europy i Indii, aby zwiększyć świadomość potrzeby wprowadzenia nowych leków przeciwko gruźlicy. W pierwszej kolejności naukowcy odkryli i przeprowadzili biochemiczną charakterystykę nowych białek M. tuberculosis. Dzięki temu uzyskano lepszy wgląd w system naprawczy patogenów polegający na wycinaniu nukleotydów i wyjaśniono jego rolę w utrzymaniu integralności genomu. Ponadto odkryli rolę syntazy tymidylanowej w patogenezie gruźlicy. Zidentyfikowano kilka inhibitorów działających na te nowo odkryte białka, co pokazuje, że te nowe cele mogą posłużyć do zwalczania szczepów MDR i XDR. Dzięki badaniom zależności pomiędzy strukturami powstały dodatkowe związki, które spowodowały 99-procentowe zahamowanie rozwoju trzech szczepów gruźlicy typu MDR. Inna część prac w ramach projektu NATT była poświęcona przywróceniu mechanizmu wewnątrzkomórkowego zabijania M. tuberculosis. Naukowcy stworzyli w pełni zautomatyzowaną multidyscyplinarną platformę badań przesiewowych, która sprawdza zdolność przeżycia bakterii w głównych makrofagach w organizmie ludzkim. Po wieloparametrycznej analizie obrazu zidentyfikowano związki, które są odpowiedzialne za reaktywację dojrzewania fagosomów, a co za tym idzie, potencjalnie wywołują proces wewnątrzkomórkowego zabijania mykobakterii. Biorąc pod uwagę, że gruźlica jest drugą główną przyczyną zgonów wskutek chorób zakaźnych na całym świecie, wyniki projektu NATT stanowią solidną podstawę do kontynuowania przyszłych działań na rzecz badań i rozwoju, mających na celu opracowanie leków przeciw gruźlicy. Zaproponowano interwencję na poziomie interakcji patogen-komórka gospodarza jako alternatywną strategię zwalczania utajonego zakażenia bakterią M. tuberculosis.
Słowa kluczowe
Gruźlica, oporność wielolekowa, szeroka oporność na leki, NATT, syntaza tymidylanowa
