Nowe spojrzenie na prawo kosmopolityczne Kanta przez pryzmat Królewca

Czy kosmopolityczna wizja Kanta jest tak uniwersalna, jak się wydaje? Zobacz, jak GEOCOSM bada sprzeczności w jego myśli politycznej.

Społeczeństwo

Immanuel Kant, najsłynniejszy niemiecki filozof XVIII wieku, jest najbardziej znany ze swojej pracy w dziedzinach etyki i metafizyki. Mniej znana jest jego teoria prawa kosmopolitycznego, która przewiduje globalną społeczność, w której jednostki o równych prawach są obywatelami uniwersalnego państwa, niezależnie od pochodzenia narodowego. Ta kosmopolityczna wizja sugerowała, że ludzie powinni mieć prawo do pokojowego odwiedzania obcych krajów, czym kształtowała wczesne ramy stosunków międzynarodowych oparte na szacunku, a nie podboju. Aby spojrzeć na prawo kosmopolityczne Kanta z nowej perspektywy, finansowany ze środków UE projekt GEOCOSM przeanalizował jego wykłady z geografii i antropologii — zajęcia, które prowadził przez dziesięciolecia na Uniwersytecie w Królewcu. Projekt, realizowany przy wsparciu programu działania „Maria Skłodowska-Curie”, koncentrował się na mieście Królewiec, aby przedstawić lokalny kontekst historyczny środowiska intelektualnego Kanta. „Jak na ironię, kosmopolityczny Kant słynie z tego, że nigdy nie ruszał się z dala od Królewca. Jego życie zostało uznane za spokojne, a nawet nudne, z dala od centrów Oświecenia” — opisuje Jonas Gerling, koordynator projektu GEOCOSM. „Badając Królewiec, odkryłem jednak bogate życie intelektualne międzynarodowych kupców, arystokratów, oficerów, dyplomatów, pisarzy, a także przyrodników i uczonych, którzy łączyli Kanta z szerszym światem”.

Kontekst historyczny i ewolucja

W ramach projektu GEOCOSM zastosowano historyczny kontekstualizm, aby zbadać wykłady Kanta w ich oryginalnym otoczeniu. Prześledzono źródła, które wpłynęły na myśl filozofa, powiązano jego wykłady z lokalnymi i globalnymi wydarzeniami historycznymi oraz umiejscowiono te aspekty w intelektualnych debatach w Królewcu. Badanie podważyło konwencjonalny wizerunek Kanta jako czysto abstrakcyjnego myśliciela i ukazało go jako pragmatycznego filozofa, który rozwijał swoje przemyślenia w reakcji na wydarzenia na świecie. „Kant eksperymentował i zmagał się z własnymi myślami. Interesował się konkretnymi wydarzeniami politycznymi i rozumiał, że uniwersalne zasady mogą wymagać innego zastosowania w różnych sytuacjach” — wyjaśnia Gerling. „Oznacza to, że myśl polityczna Kanta nie powinna być interpretowana jako polityczny model organizacji świata, ale raczej jako postawa aspirująca do wspólnych ideałów, takich jak wolność i prawa człowieka, przy jednoczesnym uznaniu, że ideały te mogą być realizowane w różny sposób w różnych warunkach i czasach”.

Uwzględnianie napięć filozoficznych

Kant przez długi czas był uważany za zdecydowanego zwolennika uniwersalnych praw człowieka, ale ostatnio zaczęto podważać ten pogląd. Projekt GEOCOSM oferuje cenną perspektywę na kontrowersyjne aspekty pracy Kanta. „Badania zaczęły koncentrować się na hierarchicznym podziale ras ludzkich Kanta, argumentując, że wykluczył on osoby nie-białe z posiadania pełnych zdolności moralnych (i pośrednio pełnej wartości moralnej)” — mówi Gerling. „Moim zdaniem problem leży w próbie naprawienia poglądu Kanta. Można to zrobić tylko poprzez przedkładanie niektórych jego pism nad inne. Kiedy zajmujemy się takimi kwestiami historycznie, próba skupienia się na myśli Kanta okazuje się znacznie trudniejsza i często ujawnia napięcia w jego własnych pismach”. Zamiast tego projekt GEOCOSM proponuje podejście, które podkreśla te napięcia, badając, w jaki sposób Kant pracował nad problemami filozoficznymi, zamiast skupiać się wyłącznie na jego wnioskach. Uznając, że skoro nawet jeden z największych myślicieli w historii zmagał się ze sprzecznościami i rewidował swoje poglądy, projekt oferuje bardziej ludzkie pojmowanie filozofii jako ciągłego procesu, a nie zestawu stałych przekonań.