Zgłębianie tajemnic współistnienia neandertalczyków i wczesnych Homo sapiens
Dzięki wynikom trzech projektów badawczych realizowanych przez międzynarodowy zespół naukowców wiemy, że współcześni ludzie zamieszkiwali tereny Europy Środkowej oraz Europy Północno-Zachodniej długo przed wyginięciem neandertalczyków żyjących w południowo-zachodniej części kontynentu. Zrealizowane dzięki wsparciu ze strony Unii Europejskiej projekty PUSHH, PROSPER i BACBONE umożliwiły przeprowadzenie badań, które rzuciły nowe światło na wzajemne kontakty obu grup hominidów, które miały miejsce aż 45 000 lat temu. Ich wyniki wskazują, że ludzie i neandertalczycy mogli żyć obok siebie, a nawet się krzyżować. Dokonane przez badaczy odkrycia są rezultatem ponownych wykopalisk przeprowadzonych w ostatnich latach u podstawy średniowiecznego zamku, podczas których archeolodzy badali osady z jaskini Ilsenhöhle w niemieckim miasteczku Ranis na głębokość dochodzącą do 8 metrów. W czasie badań odkryli szereg grotów włóczni w kształcie liści, szczątki zwierząt i fragmenty ludzkich kości. W opracowaniach wyników trzech badań możemy zapoznać się z informacjami na temat skamieniałości człowieka gatunku Homo sapiens z Ilsenhöhle i kontekstu ich odkrycia, zagadnień dotyczących ekologii, przeżycia oraz diety wczesnych Homo sapiens oraz zdolności wczesnych ludzi do przystosowania się do różnych warunków klimatycznych i siedlisk. Analiza genetyczna odkrytych skamieniałości ujawnia, że pierwsi ludzie należący do gatunku Homo sapiens byli w stanie przetrwać w zimnym klimacie Europy Północnej i wytwarzać narzędzia w kształcie włóczni.
Neandertalczycy? Nie do końca
„Jaskinia w Ranis jest źródłem wielu dowodów na rozprzestrzenianie się ludzi należących do gatunku Homo sapiens na wyższych szerokościach geograficznych w Europie. Okazuje się bowiem, że kamienne znaleziska, które były dotychczas uważane za wyprodukowane przez neandertalczyków, były w rzeczywistości częścią wczesnego zestawu narzędzi współczesnych ludzi", twierdzi Jean-Jacques Hublin, badacz paryskiego Collège de France i Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w niemieckim Lipsku – uczelni partnerskich projektu PUSHH. Ostrza włóczni w kształcie liści są charakterystyczne dla kultury jerzmanowicko-telmańskiej, której istnienie przypada na okres wczesnego górnego paleolitu, około 45 000 lat temu. „To zasadniczo zmienia naszą dotychczasową wiedzę na temat tego okresu. Okazuje się bowiem, że Homo sapiens dotarł do Europy Północno-Zachodniej na długo przed zniknięciem neandertalczyków w południowo-zachodniej części kontynentu”, dodaje Hublin, który jest współautorem wszystkich trzech publikacji. Zespół badawczy wykorzystał analizę genetyczną mitochondrialnego DNA, aby potwierdzić, że kości odkryte zarówno podczas nowych badań, jak i podczas pierwszych prac wykopaliskowych prowadzonych w latach 30. XX wieku, rzeczywiście należały do Homo sapiens. W ten sposób odkryli, że kilka fragmentów charakteryzowało się tym samym mitochondrialnym DNA, co wskazuje, że należały one do tej samej osoby bądź do osób spokrewnionych ze strony matki.
Walka z mroźnymi warunkami
Poddane analizie zęby zwierząt i szczątki kostne wskazują również, że pierwsi ludzie żyli w zimnym, przypominającym tundrę otoczeniu, w którym występowały renifery, niedźwiedzie jaskiniowe, nosorożce włochate i konie. „Do niedawna badacze uważali, że odporność na niskie temperatury udało się wykształcić kilka tysięcy lat później, stąd właśnie doniosłość i wyjątkowy charakter tego odkrycia”, zauważa Sarah Pederzani, współautorka badania odpowiedzialna za kierowanie analizami paleoklimatycznymi w Instytucie Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka. „Być może oznacza to, że zimne stepy, na których występowały większe stada zwierząt były bardziej atrakcyjne dla grup ludzi niż uważano dotychczas”. Dzięki badaniom realizowanym dzięki wsparciu z projektów PUSHH (Palaeoproteomics to Unleash Studies on Human History), PROSPER (Hominin phyloproteomics for the Pleistocene: PalaeoPROteomics of Skeletal Parts for Evolutionary Research) oraz BACBONE (Contrasting Neanderthal and modern human subsistence practices across Europe 50,000-40,000 years ago: an interdisciplinary approach to micro-scale taphonomy and BACterial bioerosion on BONE.) odkrywamy nowe informacje na temat przybycia Homo sapiens do Europy Północnej na przełomie środkowego i górnego paleolitu. Następnym krokiem będzie ustalenie, w jakim stopniu neandertalczycy i wcześni ludzie krzyżowali się ze sobą, a także pogłębienie wiedzy na temat tego, co doprowadziło do wyginięcia neandertalczyków. Więcej informacji: strona projektu PUSHH projekt PROSPER projekt BACBONE
Słowa kluczowe
PUSHH, PROSPER, BACBONE, Homo sapiens, człowiek, istota ludzka, neandertalczyk, skamielina, kość
