Podążanie za naturą w celu poprawy zdrowia i dobrostanu mieszkańców miast
Miasta powinny na pierwszym miejscu stawiać człowieka. Zainspirowany tą wizją, zespół finansowanego ze środków UE projektu VARCITIES w 2020 roku rozpoczął prace nad zrównoważonymi modelami poprawy zdrowia i dobrostanu mieszkańców miast narażonych na różnorodne warunki klimatyczne i wyzwania. Dwa najnowsze badania rzucają więcej światła na te zagadnienia.
Dwa miejskie obszary pod lupą
W grudniu 2024 roku naukowcy z Politechniki Kreteńskiej (Grecja), uczelni pełniącej rolę koordynatora projektu VARCITIES, przeprowadzili badanie mające na celu lepsze zrozumienie związku między zdrowiem i dobrostanem mieszkańców a różnorodnymi cechami miejskich terenów zielonych. Skupiając się na dwóch lokalizacjach zagospodarowanych jako tereny zielone w pilotażowym mieście Chania, uczeni przyjrzeli się bliżej wpływowi, jaki poszczególne cechy, takie jak zieleń, dostępność, sposób użytkowania, jakość powietrza i regulacja temperatury, wywierają na zdrowie i samopoczucie ludzi. Zespół projektu porównał dwa miejsca: Ogród Miejski w Chanii i Park Świętych Apostołów. Wyniki pokazały, że ogród miejski – pomimo niższego całkowitego wskaźnika składowania dwutlenku węgla – cechował się większym zagęszczeniem roślinności, co oznacza wydajną sekwestrację dwutlenku węgla, natomiast park okazał się bardziej skuteczny, jeśli chodzi o redukcję zanieczyszczenia powietrza. Obie przestrzenie oferowały przy tym podobny poziom atrakcyjności, bezpieczeństwa i komfortu akustycznego. W badaniu tym uwzględniono też zalecenia dotyczące planowania przestrzennego, na przykład optymalizacji pokrycia drzewami, wyboru gatunków zapewniających sezonową stabilność roślinności, zwiększenia możliwości składowania dwutlenku węgla, lepszych udogodnień i wprowadzenia rozwiązań umożliwiających obniżenie temperatury w miejscach, w których jest ona zbyt wysoka. Wyniki tych prac wskazują wyraźnie na znaczenie strategicznego planowania przestrzeni miejskich z myślą o poprawie zdrowia i dobrostanu mieszkańców.
Ocena jakości życia
Drugie badanie, opublikowane w styczniu 2025 roku, poświęcone było analizie czynników wpływających na jakość życia w Chanii. W tym celu uruchomiono kwestionariusz, który wypełniło mniej więcej 320 mieszkańców w wieku od 18 do 72 lat. Pozwolił on na ocenę wpływu terenów zielonych, zanieczyszczenia hałasem i zmiennych czynników demograficznych na siedem podstawowych kwestii: wydajność i dobrostan człowieka, zdrowie fizyczne, zdrowie psychiczne, relacje społeczne, środowisko zamieszkania, środowisko sąsiedzkie oraz infrastrukturę/usługi w środowisku życia. Wyniki ankiety wskazały na istnienie znaczących różnic w jakości życia między poszczególnymi grupami demograficznymi we wszystkich siedmiu badanych obszarach. Podkreśla to potrzebę włączenia oceny jakości życia do polityki urbanistycznej w celu poprawy wskaźników w zakresie jakości środowiska, zdrowia publicznego i równości społecznej. W Chanii, mieście pilotażowym projektu VARCITIES, 20 stycznia odbyły się piąte (ostatnie) warsztaty, na których zaprezentowano pełne wdrożenie dwóch wizjonerskich rozwiązań opracowanych w tym mieście oraz zebrano informacje zwrotne od zainteresowanych stron. Pierwszym przedstawionym rozwiązaniem były mobilne miejskie „salony” (ang. mobile urban living rooms, MULaRs) – przenośne, wielofunkcyjne i konwertowalne konstrukcje, które można ustawiać w różnych częściach miasta. Obiekty te mają na celu przedefiniowanie relacji mieszkańców z przestrzenią publiczną i przyrodą, działając jako miejsca spotkań i zachęcając do angażowania się w najróżniejsze aktywności społeczne i kulturalne. Drugim zaprezentowanym rozwiązaniem były czujniki przeznaczone do montowania na rowerach i stacjach rowerowych. W ramach projektu zestawy takich czujników zostały zainstalowane na rowerach miejskich i prywatnych, a miejskie stacje rowerowe wyposażono w urządzenia do pomiaru zanieczyszczeń, w tym hałasu i wilgotności. Zebrane dane można łączyć i uzupełniać o dane ze stacji meteorologicznych, urzędów statystycznych i obserwatoriów, a także geolokalizować na potrzeby wykrywania potencjalnych miejsc o wysokim poziomie zanieczyszczenia. Wskazówki i ostrzeżenia dotyczące warunków środowiskowych mogą być następnie udostępniane mieszkańcom Chanii. W ramach projektu VARCITIES opracowano także inne rozwiązania technologiczne, takie jak platforma dotycząca zdrowia i dobrostanu oraz gra „GoNature”. Zaprezentowano je podczas warsztatów, które zostały wzbogacone o specjalną sesję poświęconą społecznym i ekonomicznym korzyściom płynącym z realizacji projektu. W komunikacie prasowym dotyczącym projektu VARCITIES (VISIONARY NATURE BASED ACTIONS FOR HEALTH, WELLBEING & RESILIENCE IN CITIES (VARCITIES)) możemy przeczytać: „Pilotaż przeprowadzony przez nas w Chanii pokazał, iż rozwiązania oparte na przyrodzie i technologii cyfrowej posiadają ogromny potencjał w zakresie poprawy jakości życia w miastach”. Więcej informacji: strona projektu VARCITIES
Słowa kluczowe
VARCITIES, Chania, zdrowie, dobrostan, jakość życia, miejskie, tereny zielone
