Władza, porządek i wpływ samozwańczych religijnych strażników porządku
Samozwańczy religijni strażnicy porządku działają ramię w ramię z organizacjami państwowymi. Ich działalność charakteryzuje się systematycznym stosowaniem przemocy w celu utrzymania kontroli nad społecznością, jednak ich celem nie jest obalenie władz ani zwrócenie uwagi ogółu społeczeństwa na swoje postulaty. Na świecie stale rośnie liczba olbrzymich metropolii, wzrasta też liczba wyznawców różnych religii. Gdy podmioty państwowe nie są w stanie zadbać o dostęp do odpowiedniej infrastruktury oraz zapewnić bezpieczeństwa wszystkim obywatelom, ich miejsce zajmują alternatywne organizacje. Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu SACRASEC analizuje znaczenie religii w procesie utrzymania porządku cywilnego.
Porównania etnograficzne
Zjawisko samozwańczych religijnych strażników porządku wskazuje na pewien specyficzny związek między przemocą i religią, który dotychczas nie został zbadany w ramach większości analiz poświęconych terroryzmowi i fundamentalizmowi. Aby lepiej zrozumieć tę dynamikę, w ramach projektu badacze przeprowadzili etnograficzne badania porównawcze obejmujące trzy metropolie Globalnego Południa: Dżakartę, Lagos oraz Rio de Janeiro. Studia przypadków koncentrowały się na islamie i lokalnych wyznaniach w Dżakarcie, wyznaniach chrześcijańskich, islamskich i tubylczych w Lagos oraz wyznaniach chrześcijańskich i afro-brazylijskich w Rio de Janeiro. Porównanie znaczenia różnych religii w różnych społecznościach umożliwiło badaczom przeprowadzenie analiz poszczególnych kontekstów, a także pozwoliło na wyciągnięcie ogólnych wniosków na temat znaczenia religii w procesach alternatywnego rządzenia. Zdaniem koordynatora projektu Martijna Oosterbaana: „Udało nam się udokumentować proces kształtowania tkanki miejskiej przez podmioty religijne oraz jego wpływ na poszczególne dzielnice, w których porządek jest zaburzony, a bezpieczeństwo mieszkańców zagrożone”. W ramach projektu zostały przeprowadzone dwa studia przypadków w każdym mieście. W badaniach wzięło udział sześcioro badaczy, w tym doktoranci i naukowcy posiadający stopień doktora. W ramach prac wykorzystali szereg narzędzi etnograficznych, w tym obserwację uczestniczącą, etnografię sensoryczną, wywiady, nieformalne rozmowy i techniki etnografii cyfrowej.
Organizacje religijne globalnego Południa
Specyfika zjawiska działalności samozwańczych religijnych strażników porządku w poszczególnych miastach pozwala na obserwację związków wyznań z alternatywnym sprawowaniem rządów. Oprócz organizacji szeregu warsztatów, w ramach projektu badacze opracowali kilka publikacji naukowych. W ramach prac przeprowadzonych w Dżakarcie badacze przeanalizowali, w jaki sposób portrety Habiba Rizieqa, przywódcy zakazanego ruchu religijnego, wpływają na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców dzielnicy zamieszkałej przez tego działacza. Oczekujący na publikację na łamach czasopisma „Culture and Religion” artykuł przygląda się bliżej poczuciu bezpieczeństwa mieszkańców dzielnic patrolowanych przez członków grupy Vigilante Group Nigeria związanemu z ochronnymi amuletami i rytuałami używanymi przez osoby patrolujące ich obszary. W ramach przeprowadzonych na terenie Rio de Janeiro badań naukowcy wykazali proceder legitymizowania przemocy przez batalion operacji specjalnych żandarmerii wojskowej w wyniku wykorzystania symboli chrześcijańskich oraz praktyk religijnych. W ramach wszystkich tych badań naukowcy starali się zrozumieć, dlaczego mieszkańcy metropolii uznają władzę samozwańczych religijnych strażników porządku oraz ustalić wpływ religii na legitymizację ich działań. Jak wyjaśnia Oosterbaan: „W metropoliach Globalnego Południa religia stanowi element funkcjonowania środowisk miejskich, których mieszkańcy są narażeni na zagrożenia społeczne, środowiskowe, gospodarcze i polityczne. Podmioty niepaństwowe, które walczą o władzę, uzyskują legitymizację swoich działań ze względu na interwencje dotyczące zarówno przyziemnych, jak i duchowych spraw”. Wraz z rozwojem metropolii na całym świecie rośnie potrzeba zrozumienia znaczenia religii i jej wpływu na alternatywne sprawowanie rządów. Etnograficzne wnioski opracowane przez zespół projektu SACRASEC pomogą decydentom ocenić rolę religii i jej wpływ na rządzenie, co przybliży o krok wizję zapewnienia bezpieczeństwa społecznościom na całym świecie.
Słowa kluczowe
SACRASEC, Globalne Południe, alternatywne formy sprawowania rządów, samozwańczy religijni strażnicy porządku, metropolie, etnograficzne badania porównawcze