Innowacje zgodne z zasadami obiegu zamkniętego: przyszłość tworzyw sztucznych
Większość tworzyw sztucznych otrzymujemy z paliw kopalnych, a w przypadku braku właściwego postępowania z nimi po zakończeniu ich użytkowania mogą one gromadzić się w środowisku jako zanieczyszczenia. Biopochodne i biodegradowalne tworzywa sztuczne stanowią potencjalnie bardziej zrównoważoną alternatywę dla tradycyjnych plastików, choć wiążą się z nimi odrębne problemy w zakresie zrównoważonego rozwoju i kompromisy, które trzeba dokładnie przeanalizować. Tworzywa te wytwarza się z biomasy, na przykład roślin, alg i odpadów organicznych. Jednak w 2019 r. biopochodne tworzywa sztuczne stanowiły zaledwie 1% z 359 mln ton produktów plastikowych. Komisja Europejska przyjęła ramy polityki w zakresie pozyskiwania, etykietowania i stosowania biopochodnych, biodegradowalnych i kompostowalnych tworzyw sztucznych. Mają one na celu wspieranie innowacji o obiegu zamkniętym w całym systemie biopochodnych tworzyw sztucznych, aby wspierać kształtowanie polityki, innowacje i transfer technologii.
Nowe biopochodne tworzywa sztuczne
Głównym celem finansowanego przez UE projektu BIO-PLASTICS EUROPE było opracowanie zrównoważonych strategii i rozwiązań dla wyrobów z biopochodnych tworzyw sztucznych. Działania te obejmują wspieranie innowacji o obiegu zamkniętym w całym systemie biopochodnych tworzyw sztucznych, aby wspierać kształtowanie polityki, innowacje i transfer technologii. „Prace polegały na zastosowaniu innowacyjnego projektowania produktów, stworzeniu standardów zdrowia i bezpieczeństwa oraz opracowaniu rozwiązań dotyczących wycofania z eksploatacji, a jednocześnie na przeprowadzeniu kompleksowych ocen środowiskowych i ekonomicznych w całym cyklu życia produktu”, mówi koordynatorka projektu Jelena Barbir. Projekt koncentrował się na różnych materiałach biopochodnych, w tym polilaktydzie (PLA), bursztynianie polibutylenu (PBS) i polihydroksyalkanianie (PHA). Aby uwzględnić kwestie dotyczące zrównoważonego rozwoju związane z surowcami pierwszej generacji, takimi jak kukurydza i trzcina cukrowa, przeanalizowano alternatywy takich jak odpady rolnicze i algi. Zastosowania tych nowych materiałów objęły zarówno opakowania na żywność i sztućce, jak i skrzynki na ryby, i wymagały przeprowadzenia intensywnych testów dotyczących zdolności do degradacji i toksyczności. Do szczególnie obiecujących zastosowań należą folie na bazie PBS do miękkich opakowań, związki na bazie PHA do zabawek zewnętrznych oraz biodegradowalne produkty gumopodobne, które mogą pomóc w zmniejszeniu zanieczyszczenia drobnym pyłem powstającym w wyniku ścierania gumy. Aktualnie prowadzone prace mają na celu poprawę zarówno właściwości materiałów, jak i ich potencjału rynkowego w szeregu zastosowań.
Zaangażowanie interesariuszy
Zespół BIO-PLASTICS EUROPE opracował kompleksową strategię w zakresie zaangażowania interesariuszy, aby zachęcić ich do stosowania holistycznego, opartego na współpracy podejścia do badań i wdrażania biopochodnych tworzyw sztucznych. W ramach projektu nawiązano kontakty z tysiącami interesariuszy, w tym z ekspertami branżowymi, badaczami, decydentami i naukowcami. Zorganizowano też różnego rodzaju działania, takie jak grupy fokusowe, wywiady i studia przypadków, a także interaktywne warsztaty, ankiety i webinaria. Wysiłki te położyły podwaliny pod owocną współpracę i przełożyły się na duże zaangażowanie ze strony producentów, polityków oraz konsumentów przemysłowych i prywatnych w dążenie do przekształcenia obecnego systemu w gospodarkę o obiegu zamkniętym. Ścisła współpraca z projektem GLAUKOS i koncepcja Project2Policy pomogły przezwyciężyć trudności związane z zaangażowaniem decydentów politycznych. Aktywne dyskusje z różnymi urzędnikami były możliwe dzięki warsztatom z udziałem 49 różnych projektów UE dotyczących materiałów biopochodnych i gospodarki o obiegu zamkniętym.
Podnoszenie świadomości
Zespół BIO-PLASTICS EUROPE przeprowadził także szczegółowy przegląd obecnych norm UE określających bezpieczne użytkowanie i zarządzanie materiałami biopochodnymi po zakończeniu ich eksploatacji. Opracowany protokół koncentruje się na produktach konsumenckich, takich jak zabawki, opakowania żywności i sprzęt do akwakultury, aby umożliwić zadbanie o kwestie bezpieczeństwa materiałów biodegradowalnych w ramach polityki publicznej. Protokół zawiera wytyczne dotyczące bezpiecznego użytkowania i degradacji materiałów biopochodnych. Aby podnieść świadomość na temat aktualnych kwestii związanych z odpadami z tworzyw sztucznych i podkreślić wysiłki projektu BIO-PLASTICS EUROPE w zakresie łagodzenia zanieczyszczeń, zespół opracował rozwiązanie wykorzystujące rzeczywistość rozszerzoną. Służy ono do edukowania społeczeństwa na temat wpływu tworzyw sztucznych na środowisko i ich powolnej degradacji, ze szczególnym naciskiem na konieczność ograniczenia zaśmiecania plastikiem.
Słowa kluczowe
BIO-PLASTICS EUROPE, biopochodne tworzywa sztuczne, zanieczyszczenie, gospodarka o obiegu zamkniętym, polihydroksyalkanian, poliaktyd, bursztynian polibutylenu, protokół bezpieczeństwa biologicznego
